Bu içerikte disuse sendromunun tanımı, nedenler, belirtileri, tanısı ve tedavisi yer almaktadır.
Disuse Sendromu Nedir?
Disuse sendromu, diğer bir adıyla kullanılmama sendromu, bireyin herhangi bir sebeple belirli bir organını ya da kas grubunu kullanmaması sonucu bu yapıların işlev kaybına uğramış olmasıdır. Genellikle uzun süreli hareketsizlik durumlarında ortaya çıkan bu sendrom, organın işlevini kaybetmesi ve küçülmesi (atrofi) ile karakterizedir.
Bu durum en çok yoğun bakım servislerinde uzun süreli yatışan hastalarda görülmekle beraber, bazen bireyin kendi davranışından kaynaklanan hareketsizlik sonucunda da ortaya çıkabilir.
Disuse Sendromunun Nedenleri
Disuse sendromunun ortaya çıkmasında birçok farklı sebep rol oynayabilir. Bu nedenler hem fiziksel hem de psikolojik faktörleri içermektedir.
Hareketsizlik: Yoğun bakımda uzun süre yatan hastalar, hareket edememe nedeniyle sendrom riski altındadır.
Travma: Geçirilen kazalar ya da travmalar sonrasında ilgili organın kullanılmaması.
Korku: Örneğin, yanık gibi bir olay sonrasında bireyin ilgili uzvunu kullanmaktan korkması.
Fiziksel Aktivite Eksikliği: Yetersiz egzersiz ve hareketsizlik.
Yaşlanma: Yaşlı bireylerde hareket kapasitesinin azalması.
Yetersiz Beslenme: Kas ve organ fonksiyonlarını etkileyen düzeyde besin eksikliği.
Diğer Tıbbi Durumlar: İnme, Parkinson, paralizi, romatoid hastalıklar gibi durumlar.
Disuse Sendromunun Belirtileri
Disuse sendromunun belirtileri, genellikle hareketsizliğe ve organ/kas gruplarının kullanılmamasına bağlı olarak ortaya çıkar. Yaygın belirtiler şunları içerir.
- Kas güçsüzlüğü ve atrofi
- Fiziksel hareketlerin kısıtlanması
- Kabızlık ve enfeksiyon riskinde artış
- Solunum yollarında fonksiyon kaybı
- Dolaşım bozuklukları
- Deri bütünlüğünde bozulmalar
- Beden imajında bozulmalar ve psikolojik etkiler
Disuse Sendromunun Tanısı
Disuse sendromunun tanısı, hastanın fiziksel muayenesine ve yaşadığı semptomlara dayalı olarak konur.
Hasta Geçmişi
Hastanın hareketsizlik süresi, geçirdiği travmalar ve mevcut hastalık öyküsü incelenir.
Fiziksel Muayene
Kasların küçülmesi (atrofi), deri sorunları, dolaşım bozuklukları gibi belirtiler kontrol edilir.
Laboratuvar ve Görüntüleme Testleri
Kas ve organ fonksiyonlarının değerlendirilmesi için gerekli testler yapılabilir.
Disuse Sendromunun Tedavisi
Disuse sendromunun tedavisi, bireyin hareketliliğini arttırmaya ve organ/kas fonksiyonlarını yeniden kazandırmaya yönelik bir yaklaşımı kapsar. Tedavi süreci bireyin durumuna göre özelleştirilir.
Fiziksel Aktivite ve Egzersiz
- ROM (Range of Motion) egzersizleri uygulanır. Bunlar aktif ya da pasif şekilde yapılabilir.
- Kas gücü artırıcı çalışmalar uygulanır.
- Gündelik aktivitelerle hareketliliğini arttırma hedeflenir.
Beslenme Desteği
- Kas ve organ fonksiyonlarını destekleyecek şekilde dengeli bir beslenme programı uygulanır.
- Gerekirse vitamin ve mineral takviyeleri verilir.
Psikolojik Destek
- Korku ya da travmaya bağlı olarak ortaya çıkan hareketsizlik durumlarında psikolojik destek sağlanır.
- Bireyin kendine güvenini kazandırmak için cesaretlendirilir.
Medikal ve Teknolojik Yaklaşımlar
- Gerekli durumlarda medikal cihazlar kullanılabilir (hareket desteği sağlayan robotik cihazlar gibi)
- Basınç ülseri riskini azaltacak özel yataklar ya da pedler kullanılabilir.
Komplikasyon Önleme
- Deri bütünlüğü ve dolaşım sorunlarına karşı uygun önlemler alınır.
- Solunum yollarının fonksiyonlarını sürdürebilmesi için solunum egzersizleri yaptırılır.
Daha fazla sendromlar hakkında bilgi sahibi olmak için tıklayın.
Kaynaklar
Bortz,W (1984).The Disuse Syndrome.Western Journal of Medicine,141(5).
Sonoda,Ş (2015). Immobilization and Disuse Syndrome.Western Pacific Region Index Medicus,52(4-5).
Wakabayashi,H Sashika,H(2011). Association of Nutrition Status and Rehabilitation Outcome in the Disuse Syndrome: a Retrospective Cohort Study.General Medicine,12,2.
