Gluten kelimesi son yıllarda hayatımıza hızlı bir giriş yaptı. Birçok kişi glutensiz ürünlere yöneliyor ama çoğumuz hala “Çölyak hastalığı nedir?” sorusunun cevabını tam olarak bilmiyoruz.

Bu yazımda, çölyak hastalığını anlaşılır bir dille ele alacağım.

Çölyak Hastalığı Nedir?

Çölyak hastalığı, gluten adı verilen bir protein grubuna karşı bağışıklık sistemimizin verdiği aşırı tepkidir. Gluten; buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunur. Normalde vücudumuz bu proteini sindirebilirken, çölyak hastalarında gluten alındığında bağışıklık sistemi ince bağırsaktaki villus isimli yapılarına saldırır.

Bu villuslar, besinlerin emilimini sağlayan küçük çıkıntılardır. Tahrip olmaları demek, vücudun birçok vitamini ve minerali emememesi demektir. Bu da zamanla ciddi beslenme bozukluklarına ve sistemik sorunlara neden olur.

Çölyak Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Çölyak hastalığı “sessiz” bir hastalık olabilir. Bazı kişilerde neredeyse hiç belirti vermezken, bazıları günlük yaşamını etkileyen ciddi şikâyetlerle mücadele eder.

En sık görülen çölyak belirtileri;

• Karın ağrısı ve şişkinlik: Gluten tükettikten sonra özellikle belirginleşir.
• İshal veya kabızlık: Kronik hale gelebilir.
• İştahsızlık ve kilo kaybı
• Demir eksikliği anemisi: Özellikle kadınlarda sık görülür.
• Kusma ve mide bulantısı
• Ağız içinde aftlar
• Kemik ağrıları, osteoporoz
• Cilt döküntüleri (Dermatitis Herpetiformis)
• Çocuklarda büyüme geriliği
• Yorgunluk ve halsizlik
• Sinirlilik, depresyon, odaklanma güçlüğü

Bu belirtiler başka birçok hastalıkla karıştırılabilir. Bu nedenle çölyak hastalığının tanısı genellikle geç konur.

Çölyak Hastalığı Tanısı Nasıl Konur?

Çölyak hastalığından şüphelenildiğinde öncelikle kan testleri yapılır. Bu testlerde antikor seviyelerine bakılır. En sık kullanılan testlerden biri anti-tTG IgA testidir.

Ancak tanı koymak için tek başına kan testi yeterli değildir. Kesin tanı için genellikle ince bağırsaktan biyopsi alınır. Bu işlem endoskopi ile yapılır ve villusların hasar görüp görmediğine bakılır.

Önemli notu paylaşmak istiyorum. Glutensiz diyete başlamadan önce bu testlerin yapılması gerekir. Aksi halde test sonuçları yanıltıcı olabilir.

Çölyak Hastalığı Tedavisi Var mı?

Çölyak hastalığının henüz kesin bir ilacı yok. Ancak iyi haber şu ki, ömür boyu glutensiz beslenme ile semptomlar kontrol altına alınabilir. Vücut iyileşmeye başlar, bağırsaklar kendini onarır ve kişi normal yaşamına dönebilir.

Glutensiz beslenme demek;

• Buğday, arpa, çavdar ve bunların karışımlarından uzak durmak
• Etiket okuma alışkanlığı kazanmak
• Çapraz bulaşmaya karşı dikkatli olmak (özellikle evde ekmek kızartıcısı, kesme tahtası gibi eşyalar)
• Dışarıda yemek yerken içeriği detaylı sormak

Peki, Hayat Kolay mı?

İlk başta değil. Glutensiz yaşama alışmak zaman alıyor. Her şeyin etiketini okumak, dışarıda ne yiyeceğini planlamak ve bazen sevdiklerinle aynı sofraya aynı rahatlıkla oturamamak zorlayıcı olabilir.

Ama sonra? Sonra vücut düzelmeye başlar, ağrılar azalır, enerji geri gelir. Gözlerin parlar, hayat kaliten artar. İşte o zaman bu çabaya değdiğini hissedersin.

Glutensiz Beslenmede Dikkat Edilmesi Gerekenler

Glutensiz beslenme deyince sadece “gluten içeren ürünleri çıkaralım yeter” gibi düşünmemeliyiz. Çünkü buğday ürünleri genellikle B vitaminleri ve lif bakımından zengindir. Onlar diyetten çıktığında bu açığı sağlıklı ve dengeli alternatiflerle doldurmak gerekir.

• Kinoa, karabuğday, mısır, pirinç gibi doğal olarak glutensiz tahıllar
• Taze sebze ve meyveler
• Kuruyemişler ve baklagiller
• Doğal protein kaynakları (yumurta, et, balık)

Ve en önemlisi: Etiket okuma alışkanlığı kazanmak! Çünkü bazı hazır gıdaların içinde “saklı gluten” olabilir.

Çölyak Hastalığının Psikolojik Yönü de Önemli

Çölyak hastaları bazen dışlanmış hissedebilir. “Sen yine hiçbir şey yiyemiyorsun” gibi cümleler can sıkıcı olabilir. Sosyal hayatta geri durmalar, özgüven kaybı, kaygılar görülebilir.

Bu yüzden çölyak sadece bedensel değil, psikolojik bir yolculuk da. Destek grupları, diyetisyen yardımı, bilinçli sosyal çevre bu süreci çok daha kolaylaştırır.

Çölyak hastalığı yaşam boyu süren bir durum. Ama doğru bilgiyle, destekle ve sabırla yönetildiğinde kişinin sağlıklı ve kaliteli bir hayat yaşaması mümkün.

Eğer bu yazıyı okurken “acaba bende de olabilir mi?” diye düşündüysen, bir uzmana danışmaktan çekinme. Vücudun verdiği işaretleri görmezden gelme. Çünkü çölyak hastalığı ne kadar erken tanınırsa, hayat o kadar kolaylaşır.

Glutensiz yaşamak bir sınırlama değil, bedenine hak ettiği özeni göstermektir.

Schar markası sadece glutensiz ürünler üretmektedir. Güvenle glutensiz ürünleri indirimli olarak buradan alabilirsiniz.

İlişkili Kategoriler: Gluten, Gluten Alerjisi, Gluten İntoleransı, Glutensiz Ürünler

İlişkili Forum: Çölyak Hastalığı