Sağlık Hizmeti İlişkili Enfeksiyonlardan Korunma Önlemleri

Bu yazıda sağlık hizmeti ilişkili enfeksiyonlardan korunmak icin birincil ve ikincil önlemlere değinerek aynı zamanda enfeksiyonların sık karşılaşıldığı yoğun bakımda yapılabilecek uygulamalara değinmek istiyorum.

Sağlık hizmeti ilişkili enfeksiyonlardan korunmak için birincil önlemler el hijyeninin sağlanması ve aseptik tekniklerin kullanılmasıdır.

Peki, ellerimizi ne zaman yıkamalıyız?

El yıkama için Dünya Sağlık örgütü(DSÖ) belirlediği 5 el yıkama endikasyonu mevcuttur. Bunlar;

• Hasta ile temastan önce
• Aseptik işlemler öncesi
• Vücut sıvıları ve salgılarla bulaş riski sonrası
• Hasta ile temas sonrası
• Hasta çevresi ile temas sonrası

Şeklinde 5 endikasyon belirlenmiştir. Tabi ki bunlar dışında eller ne zaman kirli hissedilirse, herhangi bir yüzeye, ortak kullanılan bir cihaza dokunduktan sonra gibi el yıkama yapılabilir. Ellerde gözle görülür kirlenme olduğunda su ve sabun ile eller iyice ovuşturulup tırnaklar, parmak araları gibi tüm yüzeyler temizlenmeli ve tek kullanımlık kağıt havlu ile kurulanmalıdır. Gözle görülür kirlenme yoksa uygun antiseptik alınıp kuruyana kadar eller ovuşturulup temizlenmelidir.

El hijyenine ile koruyucu ekipman kullanımı birbirini hep tamamlamalıdır. Eldiven takmadan önce, çıkarttıktan sonra el hijyeninin sağlanması gerekmektedir. Aseptik işlemlerin olmaması, bulaş riskinin olmadığı, hastayla temasın olmadığı durumlarda yani kısaca gereksiz durumlarda eldiven kullanımı koruyuculuktan ziyade mikroorganizmalar için bir portör görevi görebilir. Koruyucu ekipmanların uygun şekilde kullanılması, hijyene dikkat edilmesi ve tabiki en önemlisi hastadan hastaya veya odadan odaya geçerken bile eldivenlerin ekipmanların değiştirilmesi gerekir.

İkincil Grup Önlemler Nelerdir?

İkincil grup önlemlerde ise düzenli aralıklarla uygulanması gereken izolasyon önlemleri ve hizmet eğitimlerle personelin eğitimini içerir. İzolasyon önlemleri enfeksiyona sahip olan hastadan veya bulaş olan çevreden bulaşı önlemek için standart bulaş yoluna bağlı alınan önlemlerdir.

Peki, bu bulaş yolları nelerdir?

Bulaş yolları; damlacık, temas ve solunum yani hava ile bulaşabilen enfeksiyonlardır. Bu enfeksiyonlara sahip hastaların belirlenmesi, enfeksiyon ajanının belirlenip ona uygun izolasyon önlemi ve tedavinin uygulanması için önemlidir. Bu hastaların tek olarak izole edilip bulaş yoluna uygun koruyucu ekipmanların kullanılması gerekmektedir. Aynı zamanda odalara düzenli aralıklarla sterilizasyon işleminin yapılması gerekmektedir. Hastadan hastaya bulaşı önlemek için hasta odasına alınan her şey o hastaya özel olmalı veya iyice temizlendikten sonra başka hastaya kullanılmalıdır.

Bu hastaların odalarının kapısına uygun semboller yerleştirilerek ve uygun ekipmanların kullanım için temin edilmesi sağlanarak diğer sağlık personelleri de bilgilendirilmeli uygun önlemler alınmalıdır.

Peki, bu semboller nelerdir ne ifade ederler?

İzolasyonda Kullanılan Semboller Nelerdir?

• Temas izolasyonunda kırmızı yıldız kullanılır. Yıldızın köşeleri sivri görünüyor ona dokunmak canımızı acıtır diye kafanızda kodlayabilirsiniz.
• Damlacık izolasyonunda mavi çiçek kullanılır. Çiçeğin büyümesi için su gereklidir ya ama bizim bu hastalığı büyütmek için suya yani damlacıklara yaklaşmamamız gerekir şeklinde düşünebilirsiniz.
• Solunum izolasyonunda sarı yaprak kullanılır. Yapraklar bizim için oksijen üreten canlılardır bu anlamdan kafamızda kodlayarak yaprak görünce solunum aklımıza gelebilir.

Genel olarak kodlayıp hatırlatıcı olabilecek şekilde kullandığım tabirleri sizinle paylaşmaya çalıştım. Şimdi ise sağlık hizmeti ilişkili enfeksiyonların daha çok görüldüğü yoğun bakım ünitelerinde uygulanabilecek önlemlere göz atalım.

Yoğun Bakım Ünitelerinde SHİE’dan Korunma Uygulamaları

Yoğun bakımlarda kullanılan ventilasyon cihazları bunlarla ilişkili pnömoni, hastaların sahip olduğu açık yaralarda üreyen mikroorganizmalar, açılan santral kataterlerle ilişkili dolaşım enfeksiyonları, kullanılan üriner kataterlerle ilişkili üriner sistem enfeksiyonları gibi farklı sebeplerden enfeksiyonlar ortaya çıkabilir. Şimdi gelelim korunmada uygulanabilecek maddelere. Burada el hijyeni ve koruyucu ekipman dışında yapılabilecek uygulamalara değinelim.

• Ventilasyon cihazına bağlı olan hastalarda uygun ağız bakımının yapılması ağız florasının korunması ve yaraların oluşumunu önler. Bakteri filtrelerinin kullanılması ve ventilasyonun etkinliği bittiğinde hastanın ekstübasyon kararının alınması desteklenmelidir. Tüp etrafında biriken sekresyonların basınçla birlikte alt solunum yollarına giderek enfeksiyon oluşturmasını önlemek için düzenli aralıklarla uygun aseptik teknikle aspirasyon yapılması gerekmektedir.
• Santral katater veya hemodiyaliz ile ilişkili kan dolaşımı enfeksiyonlarında ise en başta gereksiz katater açılması önlenmeli, gereklilik bittiğinde kataterin çekilmesi sağlanmalıdır. Katater açılacaksa mümkün olduğunca az lümenli olmasına dikkat edilmeli, katater pansumanları düzenli aralıklarla kontrol edilip değiştirilmeli. Şeffaf ve yarı geçirgen pansuman kullanılmalıdır.
• Üriner katater ilişkili üriner sistem enfeksiyonlarında günlük gereklilik kontrol edilerek gereksiz katater takılması önlenmelidir. Düzenli katater ve perine bakımı uygulanmalı, idrar torbası mesaneye geri kaçmayı önlemek için mesane seviyesi altında yere değmeyecek şekilde tutulmalıdır. İdrar torbasının ¾ ü dolduğunda boşaltılması ve sadece fonksiyon bozukluğunda katater değiştirilmesi sağlanmalıdır.

Genel olarak enfeksiyonlara karşı korunma yöntemlerine değinmeye, öğrenip deneyimlediklerimi aktarmaya çalıştım. Umarım faydalı olmuştur.

Simbians Platformu ile doğru ve güncel sağlık bilgisinin erişilebilir olmasını sağlıyoruz. Tüm içerikler sadece sağlık profesyonelleri ve tıbbi yazarlar tarafından hazırlanmaktadır.