O minicik elleriyle en sevdiği oyuncağına sıkıca sarılmış, gözleri kocaman açılmış bir çocuk hayal edin. Dışarıdan gelen uğultu, yerin sallanışı ve yetişkinlerin panik dolu sesleriyle karşı karşıya kalan bu minik yürek, büyük bir fırtınanın tam ortasındadır: Deprem korkusu.

Biz yetişkinler için bile sarsıcı olan bu deneyim, çocukların zihinsel ve duygusal gelişimi üzerinde çok daha derin etkiler bırakabilir. Çünkü çocuklar, soyut kavramları anlamlandırma konusunda henüz tam donanımlı değildir. Deprem gibi ani, kontrolsüz ve öngörülemeyen bir olayla karşılaştıklarında, yaşadıkları korku yalnızca fiziksel bir tehdide değil, güven duygularının temelinden sarsılmasına da dayanır.

Deprem Korkusu: Anlamlandıramadıkları Bir Tehdit

Çocuklar, depremi bilimsel bir olay olarak değil, anlaşılması güç bir tehdit olarak algılar. Bu yüzden onların gözünde deprem; ansızın ortaya çıkan, görünmeyen ama hissedilen, büyük ve tehlikeli bir güçtür. Yetişkinlerin davranışlarındaki panik ve kontrol kaybı, çocukların bu olayı daha da korkutucu hale getirmesine neden olur.

Bu durum, çocukların güven algılarını derinden sarsar. Evleri, yatakları, okulları gibi güvenli alanlar bir anda tehlike kaynağına dönüşebilir.

Yaşa Göre Deprem Korkusu: Hangi Dönemde Ne Beklenir?

Çocukların deprem korkusuna verdikleri tepkiler yaşlarına ve gelişim düzeylerine göre değişir. Yaş gruplarına göre tepkiler ve olası davranış değişimlerini paylaşıyoruz.

0-6 Yaş: Okul Öncesi Dönem

Bu yaş grubu için dünya, tamamen tanıdık yüzlerden ve rutinlerden oluşur. Deprem gibi beklenmedik bir olay, onların düzen algısını bozar ve güvensizlik hissi yaratır. Aşağıdaki tepkiler gözlemlenebilir.

• Sık ağlama ve huzursuzluk
• Regresyon belirtileri (alt ıslatma, parmak emme, bebeksi konuşma)
• Uyku sorunları ve karanlık korkusu
• Ayrılık kaygısı ve yalnız kalmak istememe

7-12 Yaş: İlkokul Çağı

Bu dönemde çocuklar, depremi daha iyi anlar fakat kontrol edemeyeceklerini bildikleri için yoğun bir kaygı geliştirirler.

• Deprem hakkında tekrar tekrar konuşmak
• Depremle ilgili oyunlar oynama
• Okul başarısında düşüş
• Karın ve baş ağrısı gibi psikosomatik belirtiler
• Uykuya dalmada zorluk ve kabuslar

13-18 Yaş: Ergenlik Dönemi

Ergenler, depremi yalnızca fiziksel bir tehdit değil, aynı zamanda sosyal ve psikolojik bir kriz olarak da algılar.

• Kontrolsüzlük ve çaresizlik duygusu
• İçe kapanma ve sosyal izolasyon
• Yeme ve uyku düzeninde bozulmalar
• Suçluluk, öfke ve riskli davranışlar

Çocuklarda Deprem Korkusunun Uzun Vadeli İzleri Nelerdir?

Çocuklarda deprem korkusu, yalnızca olay anını değil, sonrasını da etkileyebilir. Bu korku, onların gelişiminde uzun süreli etkiler bırakabilir.

• Yüksek katlı binalara girmekte tereddüt
• Kalabalık alanlardan kaçınma
• Ani seslere karşı aşırı irkilme
• Tetikte olma hali ve anksiyete gelişimi
• Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) riski

Bu etkiler zamanla kendiliğinden geçebilir; ancak bazı durumlarda profesyonel destek gerektirebilir.

Onların Yanında Olmak: Ebeveynlere ve Bakıcılara Öneriler

Çocuklar, ne kadar küçük olsalar da duygularını fark eder, hisseder ve aktarırlar. Bu yüzden onların yaşadığı korkuyu küçümsememek gerekir. Çocuklara destek olmanın yollarını paylaşalım.

Sakin ve anlayışlı olun: Siz ne kadar kontrollü olursanız, çocuğunuz da o kadar güvende hisseder.

Duygularını ifade etmelerine izin verin: “Korkmana gerek yok” demek yerine “Korkmuş hissetmen çok normal” demek daha yapıcıdır.

Rutinleri sürdürün: Rutinler, çocuklara güven verir. Yemek, uyku ve oyun saatlerini korumaya çalışın.

Depremi uygun dille açıklayın: Korkutucu değil, bilgilendirici bir şekilde anlatın.

Birlikte güvenli alanlar oluşturun: Deprem anında ne yapılması gerektiğini birlikte çalışarak öğrenin.

Çocukların deprem korkusu, sadece bir sarsıntı anının ötesinde, hayatlarının temellerini etkileyebilecek kadar güçlü bir duygudur. Bu yüzden onların hislerine saygı duymak, anlayışla yaklaşmak ve sevgiyle yanlarında olmak çok önemlidir.

Unutmayın, çocukların dünyasında en büyük güven kaynağı sizsiniz. O minik kalplerdeki fırtınayı dindirmek için bazen tek gereken şey, güven veren bir ses tonuyla kurulmuş şu cümledir:

“Buradayım. Yanındayım. Artık güvendesin.”

Not: Terappin – Online Terapi Platformu hakkında daha fazla bilgiyi buradan alabilirsiniz.