Dişlerde görülen değişiklikler dişsel sorunları oluşturur. Bunlar; boyut, şekil, yer, sayı, sürme ve yapı sorunları olarak adlandırılır. Bu sorunlar da sonradan kazanılmış dişsel sorunlar ve gelişimsel sorunlar olmak üzere ikiye ayrılır. Kazanılmış dişsel sorunlar olarak isimlendirilmesinin sebebi dişler oluşumunu tamamladıktan sonra bozukluk görülmesi olmuşken, gelişimsel sorunlardaki sebepler ise değişinimler, kalıtım gibi genetik faktörler ile çevresel faktörler rol oynamıştır.
Sorunların ortaya çıkışının sebebi bir hastalık ya da belirti göstererek olabilirken, herhangi bir hastalık sebebi olmadan da ortaya çıkabilir. Hastalık veya sendromun (belirti ve bulgularım tamamına verilen ad) belirtisi olarak ortaya çıktığında bunların erken teşhis edilmesi tedavi uygulanmasını kolaylaştırmıştır.
Sayı Anomalileri
Diş oluşumu sırasında meydana gelen normal olmayan durumlardır. Çenede bulunan diş sayısında artma ya da azalma olarak gözlenir.
Diş Sayısındaki Azalma
Anadonti, hipodonti ve oligodonti diş sayısındaki azlıklardır. Ağızda diş tomurcuğunun bulunmama durumuna anadonti denir. Çok nadir rastlanır. Ağızda 3. azı dişler hariç bir veya birkaç diş eksikliğine hipodonti denirken, daha çok diş eksikliğine ise oligodonti denir. Çocuklarda görülme sıklığı yaklaşık %1’dir. Hipodonti, down sendromu ve yarık damak dudak hastalığı bulunanlarda görülebilir.
Diş Sayısındaki Artma
Sürnümerer dişler olarak da bahsedilir. Sürnümerer dişler çevresel veya genetik nedenlerden dolayı, normalden daha fazla sayıda bulunan dişlerdir. Hem daimî hem de süt dişlerinin çıkmasında görülür. Sürnümerer dişler çoğunlukla üst çenede gözlenmiş olup, en sık iki kesici diş arasında bulunmuştur. Üst çene kesicilerin bulunduğu bölgeyi takiben en sık olarak alt çene küçük azı bölgesinde gözlenmiştir. Tedavide bu sürnümerer dişlerin takibine ya da çekimine karar verilir.
Boyut Sorunları
Diş boyutları genetik olarak belirlenmekle birlikte, ırka ve cinse bağlı olarak değişiklikler göstermektedir. Bu değişiklikler makrodonti ve mikrodonti olmak üzere ikiye ayrılmıştır.
Makrodonti
Bir dişin olması gereken boyuttan daha büyük olmasıdır. Genellikle tedaviye gerek görülmez.
Mikrodonti
Bir dişin olması gereken boyuttan daha küçük olma durumudur.
Şekil Sorunları
Belirli bir dişi ya da diş gruplarını etkileyebilir. Tüm şekil sorunlarının tedavisi ayrı olmakla birlikte çoğunlukla estetik amaçlı düzenlemeler ya da protez tedavilerle müdahale edilir.
Füzyon
Gelişmekte olan iki veya üç dişin anne karnındaki dönemde dişlerin temel tabakasında birleşip tek bir diş oluşturmasına füzyon denir.
Geminasyon
Şekil değiştirme aşamasında bir diş tomurcuğunun ikiye bölünmesi ile oluşur. Süt dişlerinde görülme sıklığı %0,3 ile %1 arasındadır.
Konkresens
Geminasyon ve füzyondan farklı olarak, diş sürmesi ve kök oluşumu tamamlandıktan sonra gözlenir. İki komşu dişin kök seviyesi hizasında birleşmesi sonucu oluşur.
Dilaserasyon
Diş gelişimi sırasında meydana gelen travma ile oluşur. Dişin kök veya protezinde dirsek şeklinde bükülme veya kıvrılma olmasıdır. Türk nüfusunda görülme sıklığı %4,3-16 arasındadır.
Dens İnvaginatus
Dişin içinde başka bir diş varmış gibi görünmesine denir. Sebebi tam olarak bilinmemekle beraber darbe ve bölgesel enfeksiyonlar sonucu oluştuğu gözlenmiştir. En sık etkilenen dişler üst çenedeki yan dişlerdir.
Dens Evaginatus
Taurodontizm
Yapı Sorunları
Daimî ve süt dişlenmenin ikisinde de görülür.
Sürme Sorunları
Süt dişlerinin erken ve geç sürme gibi sorunları bulunmaktadır. Sebebi tam olarak bilinmemekle birlikte endokrin sistem bozukluğu, hamilelikte yetersiz beslenme ya da annenin sağlık probleminden kaynaklı olduğu düşünülmektedir.
Yer (Durum) Sorunları
Dişin komşu diş ile yer değiştirmesidir. Sebebi tam olarak bilinmemektedir.
Kaynaklar
White SC., Pharoah MJ. Oral radiology: Principles and interpretation. 5th ed., St Louis; Mosby, 2004, 330-365.
Kazancı F., Celikoglu M., Miloglu O., Ceylan I., Kamak H. Frequency and distribution of developmental anomalies in the permanent teeth of a Turkish orthodontic patient population. J. Dent. Sci. 6: 82-89, 2011.
Creton MA, Cune MS, Verhoeven W, MeijerGJ. Pattern sofmissing teeth in apopulation ofoligontia patients. Int J Prost 2007; 20: 409-13.
White SC., Pharoah MJ. Oral radiology: Principles and interpretation. 5th ed., St Louis; Mosby, 2004, 330-365.
