Bu içerikle çocuklarda kabızlık durumunun neden oluştuğunu, nasıl fark edileceğini ve evde neler yapabileceğinizi öğreneceksiniz.

Karnı ağrıyor ama ne olduğunu anlatamıyor…

Tuvalete gitmek istemiyor, ama neden kaçtığını da bilmiyor…

Her kakaya çıkışı bir savaşa dönüşüyor; sizin için de onun için de yorucu, kaygı verici bir süreç.

Eğer çocuğunuzda kabızlık varsa, yalnız değilsiniz. Türkiye’de binlerce aile bu sessiz ama oldukça yaygın sorunla baş etmeye çalışıyor. Birçok ebeveyn, çocuğunun kakasını tutmasını inat ya da şımarıklık sanabiliyor. Oysa mesele bundan çok daha derin: Çocuklar tuvaletle ilgili kaygılarını çoğu zaman ifade edemez ve yaşadıkları bedensel rahatsızlıkları gizlemeye çalışırlar.

Bu yazımda; çocuğunuzun tuvalet alışkanlıklarını anlamanıza, kabızlığın nedenlerini tanımanıza ve evde neler yapabileceğinizi öğrenmenize yardımcı olacağım.

Amacım; suçlamadan, utanmadan ve sabırla çocuğunuzun bedenini yeniden tanımasına ve sağlıklı bir tuvalet düzeni kurmasına destek olmak. Çünkü bu bir sağlık meselesi… ama aynı zamanda sevgi, güven ve anlayış gerektiren bir süreç.

Hadi başlayalım.

Kabızlık Nedir, Neden Olur?

Kabızlık, çocuğunuzun haftada üçten az dışkılaması, dışkının sert ve iri olması, ya da dışkılama sırasında acı hissetmesi anlamına gelir. Her çocuk için dışkılama sıklığı farklıdır, ama eğer tuvalet alışkanlıkları uzun süre boyunca bozulduysa ve çocuk tuvalete gitmekten kaçıyorsa, bu durum önemlidir.

Türkiye’de pek çok ebeveyn “Bu çocuk niye kakasını tutuyor?” diye merak eder. Cevap genelde karmaşık değildir: Çocuklar bazen oyun oynamayı tuvalete gitmeye tercih eder, bazen okulda tuvalete gitmekten utanır ya da korkar. Bir kez bu dürtü bastırıldığında, bağırsaklarda bekleyen dışkı sertleşir ve çıkarılması daha zor ve acı verici hale gelir. Bu da kısır döngüyü başlatır: Acı çeken çocuk kakasını daha çok tutar, daha çok tuttukça durum kötüleşir.

Çocuklarda Kabızlık Nasıl Anlaşılır?

Kabızlık sadece “az kakaya çıkmak” değildir. Aşağıdaki belirtiler varsa çocuğunuzda kabızlık olabilir.

• Kakaya çıkarken zorlanma, ağlama

• Sert ve iri dışkılar

• Tuvalet sonrası dışkının klozete sığmayacak kadar büyük olması

• Karın ağrısı, huzursuzluk

• Altına kaçırma (özellikle kaka)

Ebeveynler bazen çocuklarının dışkıladığını sanabilir ama bu küçük parçalar genellikle kalıntıdır ve tam bir boşalma olmayabilir. Çocuğunuzun karın bölgesi sertse ya da bastırınca rahatsız oluyorsa bir çocuk doktoruna başvurmakta fayda var.

Çocuklarda Kabızlıkla Nasıl Baş Edilir?

Kabızlık tedavisi üç aşamadan oluşur: Temizlik, Koruma, ve Çözüm.

Temizlik Aşaması

Bu aşamada amaç, bağırsaklarda birikmiş sert dışkıyı temizlemektir. Bunun için genellikle ağızdan alınan laksatif (ishal yapıcı) ilaçlar kullanılır. Türkiye’de de sıkça kullanılan MiraLAX gibi ilaçlar dışkıyı su çekerek yumuşatır. Senna ve benzeri ilaçlar ise bağırsakları harekete geçirerek dışkının atılmasını sağlar.

Bazı durumlarda fitil ya da enema (lavman) gibi makattan uygulanan ilaçlara da başvurulabilir. Bu ilaçlar rektumda birikmiş çok sert dışkının yumuşamasını ve kolay çıkmasını sağlar.

Bu aşama genellikle birkaç gün sürer ve çocuk açısından rahatsız edici olabilir. Sabırlı olmak, çocuğu zorlamadan desteklemek önemlidir.

Koruma Aşaması

Temizlikten sonra işler bitmez. Bağırsakların toparlanması, yeniden düzenli çalışmaya başlaması zaman alır. Bu süre genellikle aylar hatta bazı durumlarda bir yılı bulabilir. Bu aşamada düşük dozda laksatif kullanımı devam eder.

Ayrıca beslenme düzeni büyük önem taşır.

• Bol su içmek

• Liften zengin besinler tüketmek (tam tahıllar, sebzeler, meyveler)

• Günde 3 ana, 2 ara öğün düzenini korumak

Ve en önemlisi: Tuvalet rutini oluşturmak. Her gün yemeklerden sonra (özellikle kahvaltıdan sonra) 5-10 dakika tuvalete oturma alışkanlığı kazandırmak gerekir. Çocuğun ayakları yerde sabit olmalı, gerekiyorsa altına tabure koyulmalı.

Çözüm Aşaması

Eğer her şey yolunda giderse, 3-6 ay sonra doktorunuz yavaş yavaş ilaçları bırakmanızı önerebilir. Ama sağlıklı alışkanlıkları sürdürmek gerekir. Laksatif ilaçlar özellikle MiraLAX gibi olanlar, bağımlılık yapmaz ve uzun süreli kullanımda güvenlidir. Ancak yine de doktor gözetiminde bırakılması gerekir.

Aileler İçin Pratik Öneriler

Türkiye’de aileler genellikle kabızlığı hafife alır ya da utanılacak bir konu gibi yaklaşır. Oysa bu, çocuğun fiziksel ve psikolojik sağlığını etkileyen önemli bir konudur. Şimdi dikkat etmeniz gerekenleri paylaşmak istiyorum.

• Su içmeyi oyun haline getirin: Renkli suluklar, puanlama sistemleri işinize yarayabilir.

• Lifli yiyecekleri eğlenceli sunun: Kuruyemiş, armut, kuru kayısı gibi gıdalar ara öğünlerde eğlenceli hale getirilebilir.

• Tuvalet zamanını ödüllendirin: Kaka yapmasa da tuvalete oturduğu için küçük ödüller verin.

• Korkutmayın, cezalandırmayın: Kaka yapamayan çocuk suçlu değildir. Destek bekliyordur.

• Okulda mahremiyet sağlayın: Öğretmenleriyle görüşerek çocuğun rahatça tuvalete gitmesi sağlanabilir.

Çocuklarda kabızlık geçici olabilir ama doğru bir planlama ve sabır gerektirir. “Çocuk nasıl olsa büyüyünce düzelir” demek, çocuğunuzun hem fiziki hem duygusal sağlığını riske atmak anlamına gelir. Onun yanında olun, rutin oluşturun, korkularını ciddiye alın. Unutmayın, bu süreçte kazandığı alışkanlıklar tüm yaşamını etkileyebilir.

Her çocuk farklıdır. Şüphe durumunda bir çocuk sağlığı uzmanına başvurmayı ihmal etmeyin.

Simbians Platformu ile doğru ve güncel sağlık bilgisinin erişilebilir olmasını sağlıyoruz. Tüm içerikler sadece sağlık profesyonelleri ve tıbbi yazarlar tarafından hazırlanmaktadır.