Bu içerikle, çölyak hastalığının çocukların okul başarısı üzerindeki etkilerini, bilimsel veriler eşliğinde öğreneceksiniz.
Derslere konsantre olamayan, çabuk yorulan, karın ağrısıyla sık sık dersten çıkan ya da arkadaş ilişkilerinde içe kapanan bir çocuk…
Eğer bu tablo size tanıdık geliyorsa ve çocuğunuz çölyak hastasıysa, bu davranışların kaynağı sadece “huy” olmayabilir.
Çölyak hastalığı, sadece sindirim sistemiyle ilgili bir hastalık değildir. Özellikle tanı almamış ya da diyetine dikkat edilmeyen çocuklarda; akademik başarı, sosyal uyum ve hatta psikolojik sağlık üzerinde ciddi etkiler yaratabilir.
Çölyak Hastalığı Nedir?
Çölyak hastalığı, gluten adlı proteine karşı bağışıklık sisteminin anormal tepkisi sonucu ince bağırsaklarda hasar oluşmasıyla ortaya çıkan otoimmün bir hastalıktır. Gluten; buğday, arpa ve çavdarda bulunur. Hastalığın tedavisi ömür boyu sürecek katı bir glutensiz diyettir.
Son yıllarda yapılan çalışmalarda, çölyak hastalığının çocuklar arasında her 100 kişiden 1’inde görüldüğü tahmin ediliyor. Ancak pek çok vakaya tanı konulamadığı için çocuklar yıllarca sindirim sorunları, büyüme geriliği, demir eksikliği, cilt döküntüleri ve konsantrasyon problemleri ile yaşamak zorunda kalabiliyor.
Çölyak Hastalığı Çocukların Okul Başarısını Nasıl Etkiliyor?
Çölyak hastalığının okul başarısı etkileme konusu birçok bilimsel çalışma tarafından araştırılmıştır. Bu araştırmalar sonucunda aşağıdaki bulgular ortaya çıkmıştır.
Şimdi bunları detaylı bir şekilde sizlerle paylaşacağım.
Kronik Yorgunluk ve Dikkat Dağınıklığı
Gluten alımına bağlı olarak bağırsaklardaki villuslar (besin emilimini sağlayan yapılar) zarar gördüğünde, vücut yeterince besin ve vitamin alamaz. Özellikle demir, B12 vitamini ve folat eksiklikleri çocuklarda yorgunluk, baş ağrısı ve konsantrasyon sorunlarına yol açar. Bu da çocuğun sınıf içi performansını doğrudan etkiler.
Karın Ağrısı ve Tuvalet İhtiyacı
Çölyak hastası çocuklar glutene maruz kaldıklarında ishal, şişkinlik, karın ağrısı gibi semptomlar yaşar. Bu belirtiler ders sırasında ortaya çıktığında çocuğun dersten kopmasına, okula gitmek istememesine ve sosyal olarak içe kapanmasına neden olabilir.
Psikolojik Etkiler
Çölyak hastası çocuklar, özellikle okul kantininde veya sınıf arkadaşlarıyla yapılan doğum günü kutlamalarında farklı yemek zorunda kaldıklarında dışlanmış hissedebilirler. Bu durum, özgüven kaybı, kaygı ve depresif belirtilerle sonuçlanabilir. Psikolojik sorunlar, öğrenme isteğini ve akademik motivasyonu da olumsuz etkiler.
Büyüme Geriliği ve Zihinsel Gelişim
Tanı konulmamış çölyak hastalığı çocuklarda büyüme geriliğine ve bazı durumlarda zihinsel gelişimde yavaşlamaya yol açabilir. Bu durum, özellikle ilkokul çağındaki çocukların sınıf arkadaşlarından geri kalmasına neden olabilir.
Glutensiz Diyetle Her Şey Değişebilir
Tanı konulup doğru şekilde glutensiz diyete başlanan çocuklarda semptomlar dramatik şekilde azalır. Yapılan araştırmalar, tanı sonrası düzenli diyet uygulayan çocukların okul başarılarının belirgin şekilde arttığını göstermektedir.
Özellikle erken tanı alan çocukların, yaşıtlarıyla aynı akademik seviyeye hızla ulaştıkları ve psikolojik olarak da daha dengeli oldukları görülmektedir.
Ebeveynlere ve Öğretmenlere Öneriler
Beslenme Takibi: Okul yemeklerinde çocuğun diyeti mutlaka gözetilmeli, gerekirse evden yemek getirilmelidir.
Farkındalık: Öğretmenlerin çölyak hastalığı hakkında bilgilenmesi ve çocuğu etiketlemeden desteklemesi çok önemlidir.
Psikolojik Destek: Gerektiğinde çocuk psikoloğundan veya rehberlik servisinden yardım alınmalıdır.
Sosyal Dahil Etme: Doğum günü kutlamalarında ya da okul etkinliklerinde çölyaklı çocukların da kendini dışlanmış hissetmeyeceği ortamlar yaratılmalıdır.
Çölyak hastalığı, erken tanı ve düzenli diyetle yönetildiğinde çocukların akademik ve sosyal gelişimini engelleyen bir hastalık olmaktan çıkar. Ancak tanı gecikirse ya da diyet uygulanmazsa, okul başarısından psikolojik sağlığa kadar birçok alanda olumsuz etkiler bırakabilir. Bu nedenle hem ebeveynlerin hem de eğitimcilerin bu konuda bilinçlenmesi büyük önem taşır.
Schar markası sadece glutensiz ürünler üretmektedir. Güvenle glutensiz ürünleri indirimli olarak buradan alabilirsiniz.
İlişkili Kategoriler: Gluten, Gluten Alerjisi, Gluten İntoleransı, Glutensiz Ürünler
Kaynaklar
Lionetti, E., & Catassi, C. (2015). Coeliac disease in children. Best Practice & Research Clinical Gastroenterology, 29(3), 477–486.
Olsson, C., Lyon, P., Hörnell, A., Ivarsson, A., & Sydner, Y. M. (2008). Food that makes you different: The stigma experienced by adolescents with celiac disease. Qualitative Health Research, 18(7), 976–984.
Roma, E., Panayiotou, J., Karantana, H., Constantinidou, C., Siakavellas, S. I., & Krini, M. (2010). Changing pattern in the clinical presentation of pediatric celiac disease: A 30-year study. Digestive and Liver Disease, 42(5), 352–354.
