Son yıllarda market raflarında “glutensiz” etiketini sıkça görmeye başladık.
Peki ama gluten gerçekten zararlı mı?
Buğday, arpa ve çavdarda bulunan gluten; bazı insanlar için ciddi sağlık sorunlarına yol açabiliyor.
Bu yazımda, glutenin insan sağlığı üzerindeki 7 önemli etkisini, bilimsel terimlere girmeden ve herkesin anlayabileceği bir dille açıklıyorum.
Glutenin Zararları: Herkesin Bilmesi Gereken 7 Zarar
Sindirim Sorunlarına Yol Açabilir
Gluten duyarlılığı olan kişilerde en yaygın görülen şikayet sindirimle ilgilidir. Gluten tüketimi sonrası şişkinlik, gaz, karın ağrısı, ishal ya da kabızlık gibi belirtiler görülebilir. Bu durum, çölyak hastalığı olmayan kişilerde bile yaşanabilir ve genellikle “gluten intoleransı” ya da “non-çölyak gluten duyarlılığı” olarak adlandırılır.
Kronik Yorgunluk Hissine Sebep Olabilir
Gluten, bazı kişilerde sürekli bir halsizlik ve yorgunluk hissine neden olabilir. Özellikle yemeklerden sonra yaşanan enerji düşüşleri, vücudun gluteni sindirmekte zorlandığının işareti olabilir. Gluten hassasiyeti olan bireyler, glutensiz beslenmeye geçtiklerinde bu kronik yorgunluk hissinin azaldığını belirtmektedir.
Cilt Problemleriyle İlişkilendiriliyor
Egzama, sedef hastalığı veya “dermatitis herpetiformis” gibi cilt rahatsızlıkları, gluten tüketimiyle tetiklenebilir. Özellikle çölyak hastalarında sık görülen bu durum, kaşıntılı ve kızarık döküntülerle kendini gösterir. Araştırmalar, glutensiz diyetle cilt sorunlarında önemli iyileşmeler olduğunu göstermektedir.
Baş Ağrıları ve Migren Ataklarını Tetikleyebilir
Gluten hassasiyeti olan bireylerde baş ağrıları ve migren atakları yaygın olarak bildirilmiştir. Yapılan bazı uluslararası çalışmalar, glutensiz diyetin migren sıklığını ve şiddetini azaltabileceğini ortaya koymuştur.
Zihinsel Bulanıklık ve Konsantrasyon Sorunları
Gluten, bazı kişilerde “beyin sisi” olarak adlandırılan konsantrasyon eksikliği, unutkanlık ve dikkat dağınıklığı gibi semptomlara neden olabilir. Bu durum, özellikle çocuklar ve gençlerde okul başarısını olumsuz etkileyebilir. Glutensiz beslenmenin bu şikayetleri azalttığına dair birçok vaka raporu mevcuttur.
Eklem ve Kas Ağrılarına Sebep Olabilir
Gluten tüketimi, özellikle çölyak hastalarında iltihabi süreçleri tetikleyerek eklem ağrısı, kas ağrısı ve hatta kramplara neden olabilir. Türkiye’de de romatizma benzeri şikayetlerle doktora başvuran bazı hastalarda gluten duyarlılığı saptanmıştır.
Ruh Halini Olumsuz Etkileyebilir
Bazı araştırmalar, glutenin ruh hali üzerinde etkili olabileceğini gösteriyor. Depresyon, anksiyete ve hatta panik atak gibi duygusal dalgalanmalar glutenle ilişkilendiriliyor. Glutensiz beslenen bireylerde daha dengeli bir ruh hali gözlemlendiği bildiriliyor.
Türkiye’de Durum Ne?
Türkiye’de çölyak hastalığı tanısı konulan bireylerin sayısı 2024 itibarıyla yaklaşık 100.000 olarak tahmin edilmekte. Ancak uzmanlar, tanı konmamış vakaların bunun 8–10 katı fazla olabileceğini belirtiyor. Gıda etiketlerinde glutensiz ibaresine olan talep de son 5 yılda hızla artmış durumda.
Gluten, sağlıklı bireyler için zararlı bir madde olmasa da; bazı kişilerde ciddi rahatsızlıklara neden olabiliyor. Eğer siz de sık sık karın ağrısı, yorgunluk, baş ağrısı veya cilt problemleri yaşıyorsanız, beslenme alışkanlıklarınızı gözden geçirmek iyi bir fikir olabilir. Glutensiz bir diyet denemek, size neyin iyi gelip gelmediğini anlamanız için önemli bir adım olabilir.
Schar markası sadece glutensiz ürünler üretmektedir. Güvenle glutensiz ürünleri indirimli olarak buradan alabilirsiniz.
İlişkili Kategoriler: Gluten, Gluten Alerjisi, Gluten İntoleransı, Glutensiz Ürünler
İlişkili Forum: Çölyak Hastalığı
Kaynaklar
Sapone, A., Bai, J. C., Ciacci, C., Dolinsek, J., Green, P. H., Hadjivassiliou, M., … & Fasano, A. (2012). Spectrum of gluten-related disorders: consensus on new nomenclature and classification. BMC Medicine, 10(1), 13.
Biesiekierski, J. R., Peters, S. L., Newnham, E. D., Rosella, O., Muir, J. G., & Gibson, P. R. (2011). No effects of gluten in patients with self-reported non-celiac gluten sensitivity after dietary reduction of fermentable, poorly absorbed, short-chain carbohydrates. Gastroenterology, 145(2), 320-328.e3
