Hapşırık çoğumuzun günlük yaşamında önemsemediği küçük bir refleks gibi görünür. Ancak hapşırığı tutmak, vücudun doğal savunma mekanizmasına müdahale etmek anlamına gelir ve düşündüğünüzden çok daha ciddi sonuçlara yol açabilir.
Bu yazımda “Hapşırığı tutmak zararlı mı, gerçekten ne olur?” sorusunun bilimsel yanıtlarını sade bir dille anlatıyorum.
Hapşırık Neden Oluşur ve Vücut Bu Refleksi Neden Kullanır?
Hapşırık; toz, polen, mikroplar, tahriş edici kimyasallar veya ani ışık gibi uyaranlarla tetiklenen güçlü bir savunma mekanizmasıdır.
Bu refleks sırasında diyafram kasılır, göğüs içi basınç yükselir ve akciğerlerdeki hava 150–160 km/sa hızla dışarı fırlar.
Amaç son derece nettir: Burun ve solunum yollarındaki yabancı maddeleri temizlemek.
Bu kadar güçlü bir refleksi yapay şekilde durdurduğunuzda, yani hapşırığı tuttuğunuzda bu basınç dışarı çıkacak yer bulamaz ve vücuda geri döner.
Hapşırığı Tutmak Vücutta Hangi Riskleri Oluşturabilir?
Hapşırığı tutmak, anlık basıncın normalden 5 kat fazla artmasına yol açabilir. Bu nedenle tıbbi kayıtlarda pek çok komplikasyon rapor edilmiştir.
En önemli risklerden bazıları şunlardır.
Hapşırığı Tutmak Burun ve Sinüslerde Hangi Sorunlara Yol Açabilir?
Basınç dışarı çıkamadığında sinüslere yönelir.
Bu durum;
-
Sinüs içi basıncın artması
-
Sinüzit ataklarının tetiklenmesi
-
Burun içi küçük damar çatlakları gibi sonuçlara yol açabilir. Zamanla kronik yakınmalar gelişebilir.
Hapşırığı Tutmak Kulak Zarına Zarar Verebilir mi?
Evet. Hapşırık basıncı orta kulağa yöneldiğinde;
-
Kulak zarı yırtılması
-
Geçici işitme kaybı
-
Kulakta dolgunluk ve çınlama gibi sonuçlar görülebilir.
Bu durum tıbbi literatürde sıkça rapor edilen komplikasyonlardan biridir.
Hapşırığı Tutmak Boğaz veya Gırtlak Bölgesinde Yırtılmaya Yol Açabilir mi?
Nadir fakat çok ciddi bir risktir.
Hapşırığı tutan bazı kişilerde;
-
Gırtlak dokusunda küçük yırtıklar
-
Boyun bölgesinde cilt altına hava kaçması (subkutan amfizem)
-
Yutma ve konuşma güçlüğü gibi sorunlar ortaya çıkmıştır.
Bu tür vakalar hapşırığın ne kadar güçlü bir refleks olduğunu gösterir.
Hapşırığı Tutmak Kan Basıncını Etkiler mi?
Hapşırığı tutmak, kan basıncını anlık olarak artırır.
Hipertansiyon hastalarında bu artış;
-
Burun kanaması
-
Göz damarlarında çatlama
-
Baş ağrısı
-
Beyin damarlarında baskı gibi risklere neden olabilir.
Göz Damarlarında Patlama Hapşırığı Tutmakla Bağlantılı Mıdır?
Evet. Göz çevresindeki kılcal damarlar oldukça hassastır.
Basınç bir anda göz bölgesine yöneldiğinde;
-
Gözde kızarıklık
-
Kanlanma
-
Nadiren mikro kanamalar görülebilir. Özellikle göz ameliyatı geçirenler hapşırığını kesinlikle tutmamalıdır.
Hapşırığı Tutmak Göğüs ve Diyaframda Ağrıya Neden Olur mu?
Hapşırığı bastırmak diyafram kasını zorlar.
Bu durum;
-
Göğüs ağrısı
-
Kas gerginliği
-
Nefes darlığı hissi oluşturabilir.
Astım ve KOAH gibi solunum hastalıkları olanlarda risk daha yüksektir.
Hapşırığı Tutmanın Daha Ciddi Bir Tehlikesi Var mı? Anevrizma Baskısı Oluşabilir mi?
Son derece nadir olsa da evet.
Beyin damarlarında balonlaşma (anevrizma) olan kişilerde hapşırığın basınç etkisi risk oluşturabilir. Bu nedenle damar hastalığı olanlar hapşırığı kesinlikle tutmamalıdır.
Hapşırığı Tutmak Yerine Ne Yapılmalı? En Güvenli Hapşırma Yöntemi Nedir?
Toplum içinde nezaket gereği hapşırığı tutmak isteyebilirsiniz; ancak sağlık açısından doğru olan tutmamaktır. Bunun yerine;
-
Mendile veya dirseğin iç kısmına hapşırabilirsiniz
-
Burnu kapatarak hapşırığı bastırmamalısınız
-
Hapşırma hissi geliyorsa kendinizi zorlamamalısınız
-
Kalabalık ortamdaysanız bir adım uzaklaşıp hapşırabilirsiniz
Bu yöntemler hem hijyen hem de güvenlik açısından en doğru davranışlardır.
Hapşırığı Tutmanın Zararlı Olduğunu Gösteren Gerçek Vakalar Nelerdir?
Tıbbi literatürde belgelenmiş ilginç vakalar var.
-
Hapşırığını tutan bir kişi gırtlak dokusunu yırtıp konuşamaz hâle geldi.
-
Bir genç, hapşırığını bastırırken kulak zarını yırttı.
-
Bazı vakalarda boyun bölgesine hava kaçması nedeniyle kişiler acile başvurmak zorunda kaldı.
Bu vakalar hapşırığı tutmanın “masum” olmadığını açıkça gösteriyor.
Hapşırığı Kimler Kesinlikle Tutmamalıdır?
Aşağıdaki risk gruplarının hapşırığı bastırması özellikle tehlikelidir.
-
Hipertansiyon hastaları
-
Kulak enfeksiyonu veya kulak zarı zayıflığı olanlar
-
Göz ameliyatı geçirenler
-
Sinüzit hastaları
-
Astım veya KOAH hastaları
-
Anevrizma riski taşıyanlar
Bu kişiler için hapşırığın doğal olarak dışarı çıkması sağlık açısından kritik önemdedir.
Hapşırığı Tutmak Zararsız Bir Alışkanlık mıdır?
Kesinlikle hayır.
Hapşırığı tutmak basit bir davranış gibi görünse de;
-
Kulak zarından boğaza,
-
Sinüslerden göz damarlarına,
-
Kan basıncından diyaframa kadar birçok yapıyı etkileyen ciddi risklere sahiptir.
En doğrusu, hapşırığın doğal akışına izin vermek ve bunu hijyenik şekilde yapmak olacaktır.
Simbians Platformu ile doğru ve güncel sağlık bilgisinin erişilebilir olmasını sağlıyoruz. Tüm içerikler sadece sağlık profesyonelleri ve tıbbi yazarlar tarafından hazırlanmaktadır.
