Bu içerikte kan gazı analizi, normal değer aralıkları, anormallik durumunda yapılması gereken müdahaleler ve elektrolit ile metabolik değerlerin klinik önemi yer almaktadır.
Kan Gazı Nedir?
Kan gazı, adında olduğu gibi kanda bulunan 02 ve C02 gazlarının miktarını gösteren bir değerdir. Bu gazlara ek olarak pH dengesi ve bu gazların etkisiyle oluşan asidik, bazik durumları kontrol edebildiğimiz değerler de yer alır. Kanın içeriğine bakıp dolaşım sistemi ve akciğerlerin işlevselliğinin de kontrol edilmesini , anormallik durumunda müdahale edilmesine olanak sağlar.
Yoğun bakımlarda sık sık kan gazı alınıp kontrol yapıldığı için daha hızlı sonuç veren cihazlar bulunur. Özellikle kalp damar cerrahisi yoğun bakımda sık aralıklarla bu kontroller ve gerekli girişimler uygulanmaktadır. Şimdi sizlere KVC yoğun bakım ünitesinde staj yaparken çalışan hemşire abimizin bize anlattıkları doğrultusunda kan gazı analizi, normal değerler ve anormallik durumunda neler yapılması gerektiğini anlatmak istiyorum.
Kan Gazı Analizi
Kan gazı analizinde birçok parametre karşımıza çıkar. Belirttiğim gibi tıbbı tanımlara bağlı kalmadan yaşayıp görerek aktarılmış tecrübe ile bu konuda fikir sahibi olmaya çalışacağız. Analizde sık kullanılan ve önemli değerler, aralıkları ve neler yapılabilir konularına değineceğiz. Aşağıya intörnlük stajında aldığım kan gazı değeri sonucunu ekleyip sizin de farklı bakış açıları ve yorumlar yapmanız için ekliyorum.
Yukarıda yoğun bakımlarda kullanılan kan gazı cihazı ve bir hastanın kan gazı sonuç kağıdı yer almaktadır.
Kan Gazı ve Oksimetre Değerleri
pH: 7,35- 7,45 normal aralıktır. 7,35 altında olduğunda asitlik artar asidoz olur, 7,45 üstünde olduğunda bazlık artar alkaloz olur. Asitlik H katyonu baziklik OH anyonu değerleri ile eşdeğerdir.
pCO2: 35-45 karbondioksit normal aralığıdır. Bu değer yüksek olduğunda hasta yeni entübe ise tüpü kontrol edilir, sekresyon olduğunda aspire edilir. Sekresyon yumuşaması için 3 mililitrelik SF verilip aspire edilir. Değer düşük olduğunda hasta entübe ve ventilasyona bağlı olduğunda solunum sayısı azaltılmaya çalışılır ki solunumla kayıp azalsın.
pO2: Parsiyel oksijen miktarıdır. 100 civarında olması istenir,75 ten düşük olmamalı. 75 ten düşük olduğunda hasta solunumu yetmiyorsa entübe edilip ventilasyona bağlanır.
HCO3: 27-35 normal bikarbonat aralığıdır.
Htc: Hematokrit, tüm kandaki eritrosit miktarıdır. Bu değer 30 üstü olmalıdır. Htc’yi yükseltmek için ES (eritrosit süspansiyonu) takılır. Yüksek olduğu durumda dengelemek için sıvıya ihtiyaç duyulur bu yüzden TDP(taze donmuş plazma) verilir.
SO2: Satürasyon değeridir, 95 ve üstü(100) olması istenir. Hastada değer düşüyorsa nazal kanül veya maske ile O2 desteği yapılır, 80 altına düştüğünde hasta arrest olabilir.
Kan Gazında Elektrolit Değerleri
K+: 3,5- 4,5 normal potasyum aralığıdır. Bu değerlerden düşük olduğunda hipokalsemi denir ve hasta aritmiye girebilir. KVC’de bu değer en az 4 olmalıdır. Düşük olduğunda infüzyon şeklinde SF içinde uygulanır. !! K asla puşe yapılmaz, direk kalbe etki ettiği için hızlı şekilde verilmesi ötenazidir kalbin durmasına sebebiyet verir. K artarsa hiperkalsemi olur EKG’de T dalgası artar. Yüksek olduğunda glikoz içine insülin verilir ki böbreklerden taşınıp atılsın diye.
Ca+2: Kardiyak hastalarda 1,2 değer üstü olması istenir. Hastaya gerektiğinde K ile SF içinde infüzyon yapılabilir ya da hasta AÇT de artı değerdeyse fazla sıvı yüklemesi olmasın diye Ca puşe olarak verilebilir.
Na+: 135-145 normal aralığıdır. Yüksek olması hastada bilinç bulanıklığı yapar bu durumda hastaya sıvı verilir Ng açılıp daha da düşmüyorsa hemofiltrasyon yani diyaliz yapılır.
Kan Gazında Metabolik Değerler
Glikoz: ülkemizde max 115 kabul edilir. 200 üstü yüksektir kilogram başına hastaya uygun hızlı etkili insülin verilir. Düşük olduğunda dekstroz verilir, hasta bilinci açıksa şekerli sıvı içirtilir.
Laktat: Oksijen yetersizliğinde dokulardan üretilen bir şeker türevidir. 1- 1,5 aralığında olmalıdır. Laktat arttığında replase (düzeltme) edilecek şeyler; oksijenlenmeyi kontrol et, ısı normal oda sıcaklığına getirilir, normale dönmezse sıvı replasmanı yapılır. Glikoz ve laktat aynı anda yüksekse önce laktata dikkat et düzelt sonra glikoz.
Genel olarak kullanılan ve hasta için önemli olan değerlere ve yapılması gerekenlere değindik. Bu bilgileri bana aktaran, yol gösterip mesleki tecrübelerini öğreten KVC yoğun bakım hemşiresi Salih hemşireye teşekkür ediyorum.
Simbians Platformu‘nda sizin daha iyi olmanız için içerikler üretiyorum. Platformumuza kayıt olarak hastalıkları ve yazarları takip edebilir ve kişisel sağlık duvarınızı oluşturabilirsiniz.
