Bu içerikle perakende terapisinin ne olduğunu, kimlerin bu eğilime daha yatkın olduğunu ve alışveriş davranışlarınızın duygusal nedenlerini nasıl fark edebileceğinizi öğreneceksiniz.

Herkesin zaman zaman yaptığı ama çoğu zaman adını koyamadığı bir davranış vardır: moralimiz bozukken ya da canımız sıkkınken kendimizi mağaza gezip bir şeyler satın alırken bulmak…

Hatta bazen evde hiç açılmamış kutular, etiketi hâlâ üstünde olan kıyafetler ya da “bunu niye almışım ki?” dedirten alışverişler…

Tam da bu davranışa halk arasında “perakende terapisi” deniyor.

Peki, bu “terapi” gerçekten bir rahatlama yöntemi mi, yoksa duygusal boşluklarımızı geçici şekilde susturma çabası mı?

Bu yazımda, perakende terapisinin ne olduğunu, kimlerin bu davranışa daha yatkın olduğunu ve nedenlerini tüm açıklığıyla ele alacağım.

Perakende Terapisi Nedir?

Perakende terapisi, kişinin duygusal durumunu düzenlemek amacıyla alışverişe yönelmesidir. Yani mutsuzken yeni bir ayakkabı almak, yalnızken kendine güzel bir kazak sipariş etmek ya da sıkıldığında sadece “gezinmek için” alışveriş uygulamalarında dolaşmak bu davranışa örnek olarak verilebilir.

Bu terapi biçiminde kişi aslında ürün değil, his satın alır.

• Güvende hissetmek

• Değerli hissetmek

• Kontrol sahibi olmak

• İyi görünmek ve onay görmek

Satın alma süreci boyunca yaşanan heyecan, beynin ödül sistemiyle doğrudan ilişkilidir. Araştırmalar, alışveriş esnasında salgılanan dopaminin kişiye kısa süreli mutluluk verdiğini ortaya koyuyor. Ancak bu his kalıcı değildir. Genellikle alışverişten bir süre sonra, özellikle de “neden aldım ki?” düşüncesi ortaya çıktığında, suçluluk hissi devreye girer.

Kimler Perakende Terapisine Daha Yatkındır?

Duygusal Yük Taşıyanlar

Hayatında çok fazla stres, yalnızlık, hayal kırıklığı ya da yorgunluk olan kişiler perakende terapisine daha sık başvurur. Alışveriş onlar için bir kaçış, bir tür başa çıkma stratejisidir.

Özsaygı Sorunu Yaşayanlar

Kendini yetersiz, değersiz veya görünmez hisseden bireyler, dış dünyadan gelen onayları telafi etmek için alışveriş yapabilir. Güzel bir kıyafet, yeni bir parfüm ya da şık bir aksesuar; kişinin kendini daha güçlü ve “var” hissetmesini sağlayabilir.

Sosyal Medyadan Etkilenenler

Sürekli olarak başkalarının şık giyimleri, son trend ürünleri ve “çok mutluymuş gibi” sunulan yaşamlarıyla karşı karşıya kalan bireyler, eksiklik duygusuna kapılabilir. Bu eksikliği kapatmanın en kolay ve hızlı yolu da alışveriş olarak görülür.

Kontrol Duygusu Eksikliği Yaşayanlar

Hayatında çok fazla belirsizlik ya da kontrol kaybı yaşayan kişiler için, alışveriş bir tür “karar verme gücü” sembolü olabilir. “Bunu ben seçtim, bunu ben aldım” düşüncesi, içsel bir denge yaratabilir.

Perakende Terapisinin Faydalı ve Zararlı Yanları

Olumlu Yanları

• Kısa vadeli ruh hali düzenleyicidir.

• Kişinin kendine zaman ayırdığını hissetmesini sağlar.

• Bireysel zevkleri keşfetmeye yardımcı olur.

Olumsuz Yanları

• Maddi kaynakları tüketebilir.

• Suçluluk, pişmanlık gibi duygular yaratabilir.

• Asıl duygusal sorunları maskeler.

• Dürtüsel alışveriş bağımlılığına dönüşebilir.

Buradaki asıl tehlike, perakende terapisinin alışkanlığa dönüşmesidir. Çünkü kişi her olumsuz duyguda alışverişe yöneliyorsa, duygularıyla yüzleşme kapasitesi zayıflar ve bu da uzun vadeli içsel dengesizliğe yol açar.

Eğer kendinizde bu davranışı fark ediyorsanız, ilk adımı atmışsınız demektir. Alışverişin size ne hissettirdiğini, hangi duygularla tetiklendiğini anlamaya başladığınızda, bu davranışı daha sağlıklı bir zemine oturtabilirsiniz.

Aşağıdaki sorular size farkındalık kazandırabilir.

• Ne zaman alışveriş yapma isteğim artıyor?

• Alışveriş sonrası kendimi nasıl hissediyorum?

• Bu davranış bir rutine mi dönüştü?

• Alışveriş dışındaki rahatlama yollarım neler?

Hepimiz zaman zaman kendimizi ödüllendirmek isteriz. Bu çok insani bir ihtiyaçtır. Ancak bu ödüllerin sürekli dışsal kaynaklardan gelmesi –yani yeni bir çanta, yeni bir saat, yeni bir koltuk– içsel doyumu geciktirir. Oysa gerçek tatmin, sahip olduklarımızdan değil, hissettiklerimizden doğar.

Unutmayın, ihtiyacınız olan şey bir eşya değil, belki de sadece anlaşılmak, görülmek veya dinlenmek olabilir.

Perakende Terapisi Döngüsünü Nasıl Kırabilirsiniz?

Eğer perakende terapisinin sizi ele geçirdiğini düşünüyorsanız ya da alışveriş davranışınızı daha sağlıklı hale getirmek istiyorsanız, sıradaki yazımız tam size göre!

 Perakende Terapisiyle Baş Etmek İçin 7 Öneri adlı yazımda, alışveriş alışkanlıklarınızı dönüştürmek ve duygularınızı daha sağlıklı yollarla yönetmek için uygulayabileceğiniz 7 pratik öneri bulacaksınız.

Simbians Platformu ile doğru ve güncel sağlık bilgisinin erişilebilir olmasını sağlıyoruz. Tüm içerikler sadece sağlık profesyonelleri ve tıbbi yazarlar tarafından hazırlanmaktadır.