Bu içerikle, yenidoğan bebeklerde göbek kordonu (umbilikal kord) bakımının nasıl yapılması gerektiğini, enfeksiyon belirtilerini nasıl tanıyacağınızı ve hangi bakım yöntemlerinin bilimsel olarak önerildiğini öğreneceksiniz.

Göbek Kordonu Nedir?

Göbek kordonu, bebek ve plasentayı birbirine bağlayan kan damarları ve bağ dokusundan oluşan bir yapıdır. Göbek bağı doğumda kesilerek bebeği anneden hem fizyolojik hem de sembolik olarak ayırır.

Göbek Kordonu Enfeksiyonu

Göbek çevresi enfeksiyonuna omfalit denir. Göbek çevresinde sarımsı-yeşil akıntı, kızarıklık ve hassasiyet olması enfeksiyona işarettir. Enfeksiyonlara genellikle Escherichia coli veya Staphylococcus aureus bakterileri neden olur.

Omfalit, neonatal sepsise (yenidoğan enfeksiyonu) ve ölüme neden olabilir. Bu nedenle yenidoğan bebeğin göbek bakımı, enfeksiyon sıklığının azaltılması açısından büyük önem taşımaktadır. Göbek çevresi akıntı ve kızarıklık yönünden sık sık değerlendirilmelidir.

Göbek Kordonu Bakımında Kanıta Dayalı Uygulamalar

Yenidoğanın göbeği normal şartlarda 5-14. günde kuruyarak düşer. Bu sürede umbilikal kord (göbek kordonu) kanama ve enfeksiyon açısından izlenmelidir. Banyodan sonra göbek bağı ıslak kalmamalı ve açık bırakılarak kuruması beklenmelidir. Bebeğin alt bezi, göbek kordonunun altında kalmalıdır, göbeğe sürtmemelidir. Göbek bakımında amaç, göbeğin kurumasını sağlayıp kabuklaşmasını sağlayıp enfeksiyonları önlemektir.

Kullanılan birçok antiseptik solüsyon vardır. Bunlardan başlıcaları; %70’lik alkol, povidon iyodür, %7.1’lik veya %4’lük klorheksidin, zeytin yağı ve anne sütüdür.

Alkol

%70’lik alkol göbek bakımında öncelerden beri önerilmekte olup son zamanlarda göbeğin kurumasında ve enfeksiyonların önlenmesinde diğer antiseptiklere göre etkisinin daha az olduğu görülmüştür.

Povidon İyodür

Geniş spektrumlu antibiyotik özelliğinden dolayı göbek bakımında etkili bir yöntemdir. Fakat yenidoğanda kullanımının troid toksisite etkisinden dolayı kullanımının uygun olmadığı görüşler de vardır. Geçici hipotiroidiye neden olabilir. Tek seferde uygulanması kandaki iyot düzeyini 24 saat yükseltebilir.

Klorheksidin

%7.1 ve %4 oranında bulunan formları mevcuttur. Bakterileri azaltır fakat göbeğin düşme süresini uzatabilir.

Zeytinyağı

Doğal bir antibakteriyel ve antiviral olan bu maddenin etki ettiği bakteri türleri oldukça fazladır. Özellikle yapılan çalışmalarda göbek güdüğünde üremesi görülen, E.coli, Klebsiella pneumonie ve Staphylococcus aureus gibi birçok bakteriye karşı etkilidir.

Anne Sütü

Enfeksiyonları engelleyen bakteriyel, viral antikorlar içerir. E.coli’nin bakterisinin üremesini engelleyen laktoferrin bulunur. Bu nedenlerle antibiyotik özelliğe sahiptir. Göbek güdüğüne 12 saatte bir uygulanır.

Doğal Kurutma

Göbek kordonunun herhangi bir antiseptik solüsyon kullanılmadan kuru ve temiz tutulmasıdır. Temiz gazlı bez ile yapılabilir ya da hiçbir işlem yapmadan kuru bırakılabilir. Bunun için de göbeğe dokunmadan önce eller yıkanmalı ve gaita (dışkı) ile bulaşı engellenmelidir. Böylece kuru bakımın yeterli olacağı görüşü savunulmaktadır.

Dünya Sağlık Örgütü, gelişmiş ülkelerde göbek bakımında kuru bakım önermekte olup bulaşıcı hastalıkların yaygın olduğu gelişmekte olan ülkelerde ise topikal ajan olarak özellikle klorheksidini önermektedir.

Göbek kordonu bakımında yapılan çalışmaların sayısı ve sonuçları doğrultusunda antiseptiklerin etkinliği hakkında kesin bir çıkarım yapmak doğru olmayabilir. Güncel kaynaklarda bu konu ile ilgili daha fazla çalışma yapılması önerilmektedir.

Simbians Platformu ile doğru ve güncel sağlık bilgisinin erişilebilir olmasını sağlıyoruz. Tüm içerikler sadece sağlık profesyonelleri ve tıbbi yazarlar tarafından hazırlanmaktadır. 

Kaynaklar

Golshan M, Hossein N, (2013). Impact of ethanol, dry care and human milk on the time for umbilical cord separation. J Pak Med Assoc. 63 (9), 1117-9.

Imdad A, Bautista RM, Senen KA, Uy ME, Mantaring JB, Bhutta ZA, (2013). Umbilical cord antiseptics for preventing sepsis and death among newborns. Cochrane Database Syst Rev. 31 (5), CD008635.

Karabudak SS, Ergün S, (2013). Yenidoğan Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı. 304, 308. İçinden: Z Conk, Z Başbakkal, H Bal Yılmaz, B Bolışık (Ed), Pediatri Hemşireliği. Akademisyen Tıp Kitabevi, Ankara.

Bayın G, Akbulut Y, (2012). Kanıta Dayalı Yaklaşım ve Sağlık Politikası. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi. 1 (2), 115-132. 5. Bindler RCM, Ball JW, London LM, Davidson MR, (2014).

Anne ve Çocuk Hemşireliği Klinik Uygulama Becerileri Kitabı. 50-51. NC Şahiner, A Açıkgöz, MD Bal (Çev Ed), Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.