Kalbimizden çıkan en büyük damar olan aort, vücudun tüm organlarına oksijen açısından zengin kanı taşıyan bir ana yoldur. Ancak bu hayati yapı bazen ciddi, hatta yaşamı tehdit eden bir sağlık problemiyle karşı karşıya kalabilir: Aort diseksiyonu. Erken tanı ve acil müdahale gerektiren bu durum hakkında bilgi sahibi olmak, hayat kurtarıcı olabilir.

Aort Diseksiyonu Nedir?

Aort diseksiyonu, aort damarının iç duvarında bir yırtık oluşmasıyla başlar. Bu yırtık, kanın damar duvarı katmanları arasına sızarak damarın katmanlarını birbirinden ayırmasına (diseksiyon) neden olur. Oluşan sahte bir kanal boyunca kan ilerleyebilir, bu da gerçek kan akımını bozabilir ya da tamamen durdurabilir. Aort diseksiyonu, genellikle hızlı ilerler ve müdahale edilmezse ciddi iç kanama, organ yetmezliği veya ani ölümle sonuçlanabilir.

Aort diseksiyonları sıklıkla iki ana tipe ayrılır.

Tip A diseksiyon: Kalpten çıkan aortun ilk kısmını (asendan aort) etkiler. En tehlikeli formdur ve genellikle acil cerrahi gerektirir.

Tip B diseksiyon: Aortun daha distal bölümlerinde, göğüs veya karın bölgesinde ortaya çıkar. Genellikle medikal tedaviyle kontrol altına alınabilir.

Aort Diseksiyonunun Nedenleri Nelerdir?

Aort diseksiyonu, genellikle damar duvarının zayıflamasına neden olan faktörlerle ilişkilidir. En sık karşılaşılan nedenleri paylaşmak istiyorum.

Yüksek Tansiyon (Hipertansiyon)

Sürekli yüksek tansiyon, aort duvarına uzun süreli baskı uygulayarak zamanla zayıflamasına ve yırtılmaya açık hale gelmesine neden olabilir.

Bağ Doku Hastalıkları

Marfan sendromu, Ehlers-Danlos sendromu gibi genetik bağ doku bozuklukları, aort duvarının elastikiyetini ve bütünlüğünü bozar.

Aile Öyküsü

Aort diseksiyonu, ailesel geçiş gösterebilir. Özellikle genç yaşta diseksiyon geçiren bireylerde genetik faktörlerin araştırılması gerekir.

Travma

Yüksekten düşme, ciddi trafik kazaları gibi travmatik durumlarda aortta yırtık meydana gelebilir.

Aort Anevrizması

Zaten zayıflamış olan bir aort duvarı (anevrizma), diseksiyon gelişimi açısından büyük risk taşır.

Cerrahi Girişimler ve Kateter Uygulamaları

Kalp cerrahisi veya anjiyo gibi işlemler sırasında aort duvarında zedelenme oluşabilir.

Aort Diseksiyonunun Belirtileri Nelerdir?

Aort diseksiyonu belirtileri, yırtığın yerleşimine ve ne kadar hızlı ilerlediğine bağlı olarak değişebilir. Ancak bazı semptomlar oldukça tipiktir.

• Ani başlayan, çok şiddetli göğüs ağrısı: Genellikle yırtıcı, yırtılma tarzında tarif edilir. Ağrı sırta, karına veya boyna yayılabilir.
• Solunum güçlüğü
• Bayılma, bilinç bulanıklığı
• Kan basıncında ani düşüş veya dengesizlik
• Kol veya bacakta his kaybı, felç
• Nabız farklılıkları: Kol veya bacaklar arasında nabız farkı olabilir.
• Ses kısıklığı veya yutma güçlüğü: Aort çevresindeki yapılara baskı oluşursa ortaya çıkabilir.

Belirtiler diğer hastalıklarla (örneğin kalp krizi) karıştırılabileceği için tanı koymak uzmanlık gerektirir.

Aort Diseksiyonu Nasıl Teşhis Edilir?

Aort diseksiyonunda hızlı ve doğru tanı çok önemlidir. Tanıda kullanılan yöntemler şunlardır.

Fizik Muayene

Nabız farklılıkları, kan basıncı ölçümleri ve dinleme bulguları ipucu verebilir.

Bilgisayarlı Tomografi (BT) Anjiyografi

En sık kullanılan görüntüleme yöntemidir. Yırtığın yerini ve boyutunu net olarak gösterir.

Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR Anjiyografi)

BT’ye alternatif olarak kullanılabilir. Özellikle böbrek fonksiyonları bozuk olan hastalarda tercih edilir.

Transtorasik veya Transözofageal Ekokardiyografi

Kalpten çıkan aortun görüntülenmesinde yararlıdır. Özellikle acil durumlarda hızlı sonuç verir.

D-Dimer Testi

Yüksek D-dimer düzeyi diseksiyona işaret edebilir ama tanı koydurucu değildir.

Aort Diseksiyonu Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavi yaklaşımı, diseksiyonun yerine ve hastanın genel durumuna göre değişir.

Acil Cerrahi (Tip A Diseksiyon)

Tip A diseksiyon genellikle acil ameliyat gerektirir. Yırtılan aort bölgesi yapay bir greftle değiştirilir. Bu işlem, hayat kurtarıcıdır.

Medikal Tedavi (Tip B Diseksiyon)

Tip B diseksiyonda hedef, tansiyonu düşürmek ve diseksiyonun ilerlemesini engellemektir. Kullanılan ilaçlar;

• Beta blokerler (metoprolol, esmolol)
• ACE inhibitörleri
• Kalsiyum kanal blokerleri

Bazı durumlarda, aortta genişleme veya organlara kan akışında bozulma varsa endovasküler stentleme gerekebilir.

Endovasküler Onarım (TEVAR)

Kateterle girilerek stent greft yerleştirme yöntemidir. Özellikle cerrahi riski yüksek olan hastalarda tercih edilir.

Aort Diseksiyonundan Nasıl Korunulur?

Evet, bazı önlemlerle risk önemli ölçüde azaltılabilir.

• Tansiyonun kontrol altında tutulması
• Sigaranın bırakılması
• Düzenli kardiyovasküler kontroller
• Aile öyküsü varsa genetik danışmanlık
• Ani eforlardan kaçınma

Özellikle risk grubunda olan bireylerin yılda en az bir kez kardiyolojik değerlendirmeden geçmesi önerilir.

Aort diseksiyonu, zamanla yarışılan ciddi bir sağlık problemidir. En önemli nokta, erken tanı ve uygun müdahaledir. Özellikle ani ve şiddetli göğüs ağrısı yaşayan bireyler, vakit kaybetmeden acil sağlık hizmetlerine başvurmalıdır.

Simbians Platformu ile doğru ve güncel sağlık bilgisinin erişilebilir olmasını sağlıyoruz. Tüm içerikler sadece sağlık profesyonelleri ve tıbbi yazarlar tarafından hazırlanmaktadır. 

Kaynaklar

Demirtaş, M. M., & Aydın, A. (2020). Aort diseksiyonlarında tanı ve tedavi yaklaşımları. Türkiye Klinikleri Kardiyovasküler Cerrahi-Özel Konular, 13(1), 12-19.

Eren, E., & Yüksel, V. (2018). Aort diseksiyonu: Klinik yaklaşım ve yönetim. Türk Göğüs Kalp Damar Cerrahisi Dergisi, 26(4), 673-681.