Bilmeyenler için belirtmek gerekirse, “Artificial Intelligence” yani Yapay Zekâ; bilgisayarların, makinelerin veya yazılımların insan zekâsını taklit ederek öğrenme, problem çözme, karar verme ve dil anlama gibi bilişsel görevleri yerine getirebilme yeteneğidir. Sağlık sisteminde yapay  zeka ile birlikte nasıl gelişmeler görülüyor biraz bunlardan bahsetmek istiyorum.

Yapay Zekâyla Dönüşen Sağlık Sistemi

Suudi Arabistan – “Dr. Hua”: Dünyanın İlk AI Doktor Kliniği

Mayıs 2025 itibarıyla Suudi Arabistan’ın El Ahsa bölgesi, Shanghai merkezli Synyi AI ve Almoosa Health destekli “Dr. Hua” isimli bir AI doktora ev sahipliği yapıyor. Hastalar belirtilerini tabletle tanıtıyor; yapay zekâ solunum, dermatolojik ve sindirim sistemi hastalıklarını teşhis edip tedavi önerisi sunuyor. Ancak final onayı insan hekimler tarafından veriliyor  .

Neden önemli?

Her gün yüzlerce hastada eşzamanlı teşhis ve tedavi planlaması mümkün. Bu, özellikle hekim eksikliği ya da ulaşım zafiyetlerinin bulunduğu kırsal bölgelerde sağlığa erişimi radikal biçimde artırıyor.

Avrupa ve ABD – Akıllı Hastaneler & AI Destekli Sepsis Tanısı

Nottingham, Hull ve Cleveland gibi önde gelen hastaneler, RFID sistemli ekipman takibi, mobil kullanıcı arayüzleri ve “sepsis” gibi kritik durumların yapay zekâyla erken tespiti gibi akıllı çözümler geliştiriyor  . Bu tür düzenlemeler, hem operasyonel verimliliği hem de hasta güvenliğini artırarak modern sağlık sistemlerine evrilmeyi destekliyor.

Asya–Pasifik – GenAI ve Agentic AI Entegrasyonu

APeJ bölgesinde,“GenAI” (örneğin LLM tabanlı yardımcılar) ve “Agentic AI” (bağımsız işlem yapabilen ajan sistemler) odaklı stratejiler yaygınlaşıyor. Örneğin;

• Hindistan’daki Apollo Hospitals, Clinical Intelligence Engine (CIE) ile klinik veriyi merkezi olarak analiz etme yeteneğine kavuşuyor.
• Singapur’da “Russel GPT” adlı araçla hasta verilerinden otomatik özetler çıkarılıyor  .

IDC’ye göre 2027’ye kadar APeJ’deki hastaların %80’i hibrit (yüz yüze + dijital) sağlık hizmetlerinden yararlanacak.

Radyoloji ve Görüntüleme – Aidoc’un Öncü Çözümleri

İsrail merkezli Aidoc, FDA ve CE onayı almış AI triage sistemleriyle radyolojik acil durumları (intra-kafa kanaması, pulmoner emboli vb.) 1500’den fazla hastane ortamında analiz ederek acil müdahale gerektiren durumları saniyeler içinde belirliyor   . Klinik araştırmalar, sistemin %93–95 oranında doğrulukla çalıştığını ortaya koyuyor.

Amerika – AI ile Klinik Notlama (Medical Scribe)

Avustralya kaynaklı Heidi Health, LLM tabanlı altyapısıyla %100’e yakın hasta-hekim görüşme transkripsiyonu ve klinik not özetleri sağlıyor. 2025’teki A serisi turuyla 16,6 milyon AUD fon alarak geniş çaplı yayılma hazırlığında  . Bu sayede doktorlar idari yükten kurtulup hasta bakımına odaklanabiliyor.

Neden “En Gelişmiş”?

• Klinik etkide geniş kapsam: Dr. Hua ile halen aktif insan gözetiminde çalışan, güvenli bir AI doktor klinik modeli.
• Akıllı hastane altyapısı: IoT, robotik ve yapay zekâ entegrasyonu sayesinde hasta deneyimi en üst düzeye çıkarılıyor.
• Veri merkezli, ölçeklenebilir çözümler: Aidoc ve Heidi Health gibi platformlar FDA onayı alarak küresel ölçekte kullanılabilirlik kazanıyor.

Yapay Zekâ Sağlıkta Ne Yapıyor?

• Teşhis ve risk tahmini: Sepsis, kalp krizi veya diyabet gibi risk faktörlerinin erken belirlenmesi.
• Klinik destek: Görüntüleme (#Aidoc), not yazımı (#Heidi), hasta-özet çıkartma (#RusselGPT).
• Robotik cerrahi: Otonom sistemlerle yaklaşan insanlı cerrahi denemeler – Johns Hopkins liderliğinde insan dışı cerrahiler test ediliyor.
• Hekim yükünü azaltma: AI scribe sistemleri idari yükü hafifletip doktorların hasta etkileşimine daha çok zaman ayırmasına olanak tanıyor.

Peki Türkiye’ye ne önerilebilir?

• Pilot klinik sistemleri kurmak: Breeezer koşullarını dikkate alarak Dr. Hua modelini bir üniversite hastanesinde test etmek.
• Akıllı hastane girişimleri: RFID, hasta portalı, AI tabanlı erken uyarı sistemlerini yerel hastanelerde yaygınlaştırmak.
• Doktor notlama sistemleri: Türkçe LLM’ler geliştirilip klinik notlama süreçlerinde entegrasyon sağlanabilir.

Doktorların Tutumu & Etik Yaklaşımlar

Bezmialem Science’ın araştırmasına göre, doktorların YZ uygulamalarını benimsemesinde “güven”, “algılanan fayda” ve “kolaylık” en kritik etkenler olarak öne çıkıyor  .

Ayrıca, Türkiye’de literatürde “etik ilkeler”, “hukuki sorumluluk” ve “veri güvenliği” gibi konuların düzenlenmesi gerektiği sıkça vurgulanmaktadır.

Simbians Platformu ile doğru ve güncel sağlık bilgisinin erişilebilir olmasını sağlıyoruz. Tüm içerikler sadece sağlık profesyonelleri ve tıbbi yazarlar tarafından hazırlanmaktadır.