Hareketsizlik kaynaklı sağlık sorunları ve buna yönelik hemşirelik girişimlerine değindiğim yazıma hoş geldiniz.

Umarım sizler için hem faydalı hem de bilgilendirici olur.

Şimdiden keyifli okumalar dilerim. 🙂

Tamamen veya kısmen hareket kısıtlılığı olan bireyler, hareketsizliğin tehlikeleri açısından ciddi risk altındadırlar. Bu risklere bütüncül yaklaşımla birazdan değineceğim.

Öncelikle literatür bize; 60-69 yaş aralığındaki bireylerin yaklaşık %35’inin artrit ve hipertansiyon, 80 ve üzeri yaştaki bireylerin %70’inin iki veya daha fazla kronik hastalığa sahip olduklarını göstermektedir. Bu da günlük işlerinde birine bağımlı olmayan yaşlı bireylerde de kronik hastalık ve yetersizliklerden dolayı harekette sınırlamaların olmasına yol açmaktadır.

NANDA’nın (North American Nursing Diagnosis Assosiation) hareketsizlikle ilgili tanılarına baktığımızda hem fizyolojik hem de psikososyal yönden olumsuz etkilerinin olduğunu görmekteyiz.

Hareketsizliğin Fizyolojik ve Psikolojik Ortaya Çıkardığı Sorunlar

Metabolik: Yara iyileşmesinde yavaşlama, anormal laboratuvar bulguları, kas atrofisi, subkutan (deri altı) yağ dokusunda azalma, yaygın ödem vb.

Solunum: Dispne, akciğerlerde sekresyon birikimi sonucu hırıltılı solunum, solunum sayısında artma, solunum asidozu vb.

Kardiyovasküler Sistem: Kalp hızında artma ve kalp yükünün artması, trombüs oluşumu, zayıf periferal nabız, periferal ödem vb.

Kas İskelet Sistemi: Osteoporoz, kemik kırıkları, kas atrofisi, eklem kontraktürleri, aktivite intoleransı vb.

Boşaltım Sistemi: Gergin karın, idrar renginde bulanıklık, bağırsak hareketlerinde yavaşlama, kabızlık, bağırsaklarda gaz birikmesi vb.

Deri Bütünlüğü: Bası/yatak yaraları vb.

Psikososyal: depresyon, uyku düzeninde bozulma, başa çıkmada yetersizlik, davranış bozuklukları, yalnızlık hissi vb. durumlar hareketsizliğin olumsuz sonuçları olarak görülmektedir.

Neredeyse her hasta kliniklerde ve çoğunlukla yoğun bakımlarda hareketsizlik komplikasyonları bakımından risk taşıdığı için bütüncül yaklaşarak bu komplikasyonları önlemek, hemşirelerin en önemli sorumlulukları arasındadır.

Sadece hastanede yatış sürecinde değil taburculuk sonrasında da eğer bu riskler devam ediyorsa hasta ve hasta yakınlarına eğitim vermek hemşirelerin sorumluluğundadır.

Hareketsizlik Kaynaklı Sağlık Sorunlarına Yönelik Hemşirelik Girişimleri

• Derin solunum ve kontrendikasyonu yoksa öksürük egzersizi yaptırılmalıdır.
• Kontrendikasyonu yoksa sekresyon atımını kolaylaştırmak için postural drenaj sağlanmalıdır.
• Hava yolu açıklığını sağlanamlıdır.
• 2 saatte bir pozisyon değişikliği yapılmalıdır (Bazı durumlarda daha sık değişim gerekebilir.).
• Ortostatik hipotansiyonu önlemek için kademeli mobilizasyon uygulamak, ilk oturma ve kalkma durumunda vital almak gerekmektedir.
• Trombüs oluşumunu engellemek için order dahilinde heparinize etmek, elastik bandaj uygulaması yapmak; derin ven trombüsünü engellemede pozisyon verirken diz arkasına ve alt ekstremitelerdeki derin venlere basınç uygulamaktan kaçınmak gerekmektedir. (Basınç sonucu trombüs koparak dolaşıma katılabilir.)
• Aktif/pasif egzersizleri yaptırılmalıdır.
• Basınç ülserini önlemek için sık aralıklarla deri bütünlüğünü değerlendirmek, 2 saatte bir pozisyon değişikliği sağlamak, bölgeyi ıslak bırakmamak yeteri nem ve kuruluğu sağlamak, bariyer kremler kullanmak ve cildi beslemek gerekmektedir.
• Beslenmesini değerlendirmek, yetersizlik durumunda diyetisyen ve hekimle iş birliği yapılmalıdır.
• Psikososyal değişimlerini takip etmek buna yönelik girişimler üzerinde çalışmak, ilgili uzmanlarla iş birliği yapılmalıdır.
• Hastanın kendini yetersiz hissetmesini engellemek için özbakıma katılmasını sağlanmalıdır.
• Hastanın yalnız hissetmemesi için ziyaretçilere izin verilmesi sağlanmalıdır.
• Hasta ve yakınlarına hareketsizlik komplikasyonlarını önlemeye yönelik eğitim verilmelidir.

Hareketin sadece hastalar için değil herkes için hayati bir ihtiyaç olduğunu unutmayalım. Bol hareketli ve sağlıklı günler geçirmeniz dileğiyle.

Hoşçakalın.

Simbians Türkiye’de toplum ve meslektaşlarımla bilgi ve deneyimlerimi paylaşıyorum. Sizlerde paylaşmak için yazarlık başvurusu buradan yapabilirsiniz.