Bilim ışığında kanıtlanmış olan her tedavi uygulanmaya açıktır.
Son yıllarda önemi artan, yaklaşık 5000 yıllık geçmişi olan ve tamamlayıcı tedavi yöntemlerinin başında gelen aromaterapi tedavisi, onkoloji hastalarının yoğun ve zor geçen kemoterapi seanslarında oluşabilecek sorunları en aza indirmek, tedavi sonrası istenmeyen yan etkilerin yaşanmasını önlemek ve temelinde yaşam standartlarını yükseltmek olan bir tedavi yöntemidir.
Aromaterapi Nedir?
Bitkilerden elde edilen aromatik esansiyel yağların fiziksel ve psikolojik iyilik hali için kullanılması olduğunu söyleyebiliriz. Biraz daha açalım; bitkilerden elde edilen yağlar soluma, ağız yolu, cilde masaj ve gargara gibi çeşitli yöntemlerle insanlara tedavi olarak uygulanır.
Bitkiler demişken doğada bulunan her bitkiyi de aromaterapi tedavisi için kullanamayız. Bu bitkilerin uygun laboratuvar ortamlarında test edilip kanıtlanabilirlik yönünden incelenmesi gerekmektedir. İşte başlıca aromaterapi ürünleri lavanta, tarçın, karanfil, nane, sandal ağacı, okaliptüs, badem yağı gibi aromatik bitkilerdir.
Aromaterapi tedavisinin onkoloji hastalarında bu kadar yaygın olmasının sebeplerini incelediğimizde; aromaterapi uygulanırken ciddi bir girişim gerekmemesi, kolay ulaşılabilmesi ve güvenilir olması, uygulama yönteminin rahat olması, insan sağlığını riske atacak büyük yan etkilerinin bulunmaması gibi etkenler karşımıza çıkmaktadır. Uluslararası anlamda İngiltere’de hemşirelik tedavilerinde aromaterapi ilk sırada yer almaktadır. İngiltere’de yapılan bir çalışmada bakım yapan hemşireler tedavide hiba yağı uygulamıştır ve sonuç olarak Anksiyete ve Depresyon Skalası puan ortalamalarında ciddi birer düşüş meydana gelmiştir. Yine İngiltere’de yapılan bir çalışmada hemşireler lavanta, nane, çay ağacı ve tatlı badem yağı karışımını tedavi gören hastanın eline bakım olarak haftada 3 kez, 6 seans uygulamış, sonuç olarak hastanın anksiyetesinin ve el yüzeyinde meydana gelen kaşıntılarının azaldığını sözel olarak bildirmişlerdir.
Bulantı Kusma Tedavisinde Aromaterapi
Onkoloji hastalarında tedavi esnasında veya sonrasında bulantı- kusmaya bağlı yaşanan semptomlar (belirtiler) hem tedaviyi hem de yaşam kalitesini olumsuz etkilemektedir. Yapılan bir araştırmaya göre onkoloji hastalarında bulantı- kusmaya yönelik bir girişim veya tedavi planı hazırlanmadığında bu hastaların %60-80’inin yaşamını olumsuz etkilediği ispatlanmıştır. İngiltere’de yapılan aromaterapi çalışmasında onkoloji hastalarına 10 dakika boyunca zencefil özü yağı soluma yoluyla verilmiş ve hastadaki etkileri izlenmiştir. Yapılan bu çalışmada aromaterapi tedavisi uygulanan hastalarda bulantı- kusma düzeyinde olumlu etkisinin olduğu görülmüştür.
Yapılan farklı çalışmalardan örnek verecek olursak kemoterapi alan 60 meme kanseri hastasına soluma yoluyla zencefil yağı tedavisi uygulanmış ve bulantı- kusmayı olumlu derecede etkilediği kanıtlanmıştır. Başka bir çalışmada da nane ve zencefille yapılan aromaterapinin bulantı- kusma oranını azaltmakla kalmayıp bunun için kullanılan ilaç ihtiyacını da azalttığını ispat etmişlerdir.
Bağışıklık Sistemi Değişikliklerinde Aromaterapi Tedavisi
Aromaterapi tedavisinde kullanılan vücut için temel yağlar kandaki savunma hücrelerinin seviyesini yükseltmektedir. Yapılan bilimsel bir çalışmada meme kanseri olan hastalara 4 hafta boyunca limon çay ağacı, okaliptüs ve nane yağlarının karışımıyla bir aromaterapi tedavisi uygulanmıştır. Sonuç olarak deney grubunun bu tedaviden olumlu etkilendiği, aromaterapinin pozitif etkide bulunduğu kanıtlanmıştır.
Yorgunluk ve Halsizlik Yönetiminde Aromaterapi
Yorgunluk, onkoloji hastalarının günlük yaşama uyum sağlamasındaki en önemli dezavantajlardan birisidir. Çünkü hastaların aldıkları kemoterapi ve gün içinde aldığı diğer ilaçlar kişi bedeninde yorgunluk ve halsizliğe dönüşmektedir. İşte bu yorgunluğun önüne geçmede aromaterapi tedavisinin etkisi çok fazladır. Yapılan deneysel bir çalışmada 20 kanser hastasının ayakları 3 dakika boyunca lavanta yağı bulunan ılık suda bekletilmiştir ve ardından 10 dakika boyunca lavanta içeren yağ ile hastalara ayak masajı uygulanmıştır. Bu çalışmanın uygulandığı hastalarda ciddi derecede yorgunluk ve halsizliğin azaldığı gözlenmiştir. Sonuç olarak aromaterapinin onkoloji hastalarında yorgunluk ve halsizliğe karşı pozitif yönde etki ettiği görülmüştür.
Uyku Kontrolünde Aromaterapi
İnsan bedeninin uyku düzenini sağlayamaması, kanserin oluşabilecek olumsuz etkilerini arttırmaktadır. Hastaların tedavileri daha zorlayıcı ve yıpratıcı geçmektedir. Ayrıca uykunun düzenlenmesi bağışıklık sisteminin de kontrolü açısından çok büyük önem taşımaktadır. Bu konudaki çalışmalara gelecek olursak 120 onkoloji hastasına rastgele lavanta ve naneyle aromaterapi tedavisi uygulamışlardır. Aromaterapi uygulanan deney grubu uyku kalitelerinin arttığını belirtmişlerdir. Bu da aromaterapi tedavisinin onkoloji hastalarında uykuya yönelik ek bir alternatif tedavi olarak kullanılabileceğini bizlere göstermiştir.
Aromaterapi için bazı uyarılarımız var. Aromaterapi tedavisinin yarattığı pozitif etkilere ek günlük yaşantıda bu konuyla ilgili pek çok yanlış yorum yapılmaktadır. Aromaterapi tedavisinde tavsiye olarak söylenilen ya da direk verilen her bilgiye güvenilmemelidir.
Unutulmamalıdır ki aromaterapi tedavisinde kullanılan her ürün tüm hastalarda aynı etkiyi göstermeyebilir. Bu nedenle sağlığınıza etki edecek en küçük unsurda bile uzman kişilere danışılmadan uygulamaya geçmemek gerekmektedir.
Sevgili okuyucularımız, bu yazımızda sizlere faydalı olmasını ümit ettiğimiz, onkoloji hastalığının tedavisine başka bir boyuttan bakmak istedik. Bu bağlamda aromaterapi tedavisinin onkoloji hastalarında istenmeyen belirtilere yönelik rahatlatıcı bir etkisinin olduğunu söyleyebiliriz.
Her zaman yeni yöntemlere açık olup sağlıkla kalmanızı dileriz.
Kaynaklar
Teskereci, G., & Kulakaç, Ö. (2018). Kanserde Aromaterapi Masajı: Sistematik Literatür İncelemesi. FNJN, 26(2), 115-130.
Ferruggiari, L., Ragione, B., Rich, E. R., & Lock, K. (2012). The Effect Of Aromatherapy On Postoperative Nausea İn Women Undergoing Surgical Procedures. Journal Of Perianesthesia Nursing, 27(4), 246-251.
