Bu içerikle çocuğunuzda konuşma gecikmesinden şüphelendiğinizde hangi değerlendirme araçlarının kullanıldığını, bu testlerin ne işe yaradığını ve ne zaman uzman desteği almanız gerektiğini öğreneceksiniz.

Çocuğunuz konuşmaya başlamadıysa, kelimeleri yaşıtlarına göre daha az kullanıyorsa ya da ismine bile dönüp bakmıyorsa, içinizde bir yerlerde bir ses “Acaba bir şey mi var?” diye fısıldamaya başlar. Bu sessiz endişe, birçok ebeveynin yaşadığı ortak bir duygudur. Ancak neyse ki artık bu sorularla baş başa kalmak zorunda değiliz. Çünkü konuşma gelişimini objektif olarak değerlendiren, bilimsel dayanağı olan araçlar sayesinde, bu süreci daha net, daha sağlıklı ve daha huzurlu bir şekilde yönetmek mümkün.

Bu yazımda, çocuklarda konuşma gecikmesini değerlendirmek için uzmanların sıkça kullandığı testleri, ne işe yaradıklarını ve ne zaman başvurulması gerektiğini anlatacağım.

Çocuklarda Gecikmiş Konuşma Değerlendirme Araçları

GEÇDA: Türkiye’ye Özgü, Pratik Bir Değerlendirme Aracı

GEÇDA, yani Gelişimsel Çocuk Dil Araştırması, Türkiye’de geliştirilmiş, oldukça kullanışlı ve pratik bir ölçme aracıdır. Özellikle 1-6 yaş arası çocukların dil gelişimini takip etmekte oldukça etkilidir.

Ebeveynin çocuğuyla ilgili verdiği bilgiler temel alınır. Uzmanlar da bu bilgilere göre çocuğun ifade edici dili (konuştuğu) ve alıcı dili (anladığı) hakkında fikir sahibi olur. Basit gibi görünen ama aslında oldukça sistematik bir yapısı vardır.

Birçok özel eğitim merkezi ve gelişim takip merkezi bu aracı sıklıkla kullanır. Ev ortamında uygulanabildiği için çocuklar da kendilerini daha rahat hisseder.

MacArthur-Bates CDI: Kelime Dağarcığına Yakından Bakmak

MacArthur-Bates CDI (Communicative Development Inventories), çocuğun bildiği kelimeleri, jestlerini ve dilsel ifadesini gözlemlemeye yönelik bir testtir. 8 ila 30 ay arası çocuklar için uygundur.

Bu testte ebeveyne uzun bir kelime listesi sunulur ve “Çocuğunuz bu kelimeyi söylüyor mu, anlamıyor mu, hiç bilmiyor mu?” gibi sorular sorulur. Böylece çocuğun pasif (anlama) ve aktif (konuşma) kelime hazinesi hakkında oldukça net bir tablo çıkar.

Testin Türkçe uyarlamaları da mevcuttur. Özellikle erken dil gelişiminde gecikme şüphesi olan bebeklerde çok kıymetli bir araçtır.

Denver II: Geniş Kapsamlı Gelişim Tarama

“Acaba sadece konuşma mı gecikti, yoksa başka alanlarda da bir yavaşlık mı var?” diye merak ediyorsanız, Denver II Gelişimsel Tarama Testi tam da bu soruya yanıt verir.

0-6 yaş arası çocukların motor becerileri, sosyal ilişkileri, dil gelişimi ve el-göz koordinasyonu gibi birçok alanı değerlendirir. Dil gecikmesi bazen tek başına olmaz; genel gelişim geriliğiyle birlikte görülür. Denver II bu bütünlüğü değerlendiren harika bir testtir.

Üstelik birçok aile sağlığı merkezinde de uygulanabilir. Kolay uygulanabilirliği ve güvenilirliği sayesinde yaygın olarak kullanılır.

PLS-5: Detaylı ve Profesyonel Bir Değerlendirme

PLS-5 (Preschool Language Scale – 5. Baskı), 0-7 yaş arası çocukların alıcı ve ifade edici dil becerilerini detaylı bir şekilde analiz eden uzman uygulamalı bir testtir.

Bu test, uzman tarafından çocuğa doğrudan uygulanır. Sözlü talimatlara uyma, nesne adlandırma, cümle kurma, dil bilgisi gibi çok sayıda alana dair ölçümler yapılır. Bu sayede çocukta sadece “kaç kelime söylediği” değil, dili ne kadar doğru ve işlevsel kullandığı da analiz edilir.

Biraz uzun sürebilir ama sonuçları oldukça tatmin edicidir. Genellikle konuşma terapistleri ya da dil ve konuşma bozuklukları uzmanları tarafından uygulanır.

REEL-3: En Erken Dönemler İçin

REEL-3 (Receptive-Expressive Emergent Language Scale), doğumdan itibaren başlayan en erken dönem dil gelişimini ölçmek için geliştirilmiştir. Özellikle riskli bebekler (erken doğum, doğumsal sendromlar, nörolojik sorunlar) için çok uygundur.

Bu test genellikle anne-baba görüşmelerine dayanır. Özellikle bebeklik döneminde dil gelişiminin zamanında başlayıp başlamadığını görmek için oldukça faydalıdır.

Battelle Gelişim Envanteri: Çok Yönlü ve Bütünsel

Battelle, çocukların bilişsel, motor, sosyal ve dil gelişimini tek bir yapı içinde değerlendiren çok yönlü bir ölçektir. Gecikmiş konuşmanın sadece bir semptom olabileceği durumlarda, genel gelişim profili çıkarmak için idealdir.

Özellikle özel eğitim merkezlerinde, gelişim tarama birimlerinde ya da üniversitelerin çocuk gelişimi bölümlerinde sıkça kullanılır.

Peki, tüm bunların önemi nedir?

Bu değerlendirme araçları sayesinde çocuğunuzun “neden konuşmadığını” daha net anlayabiliriz. Gecikmenin geçici mi, gelişimsel mi, çevresel mi yoksa daha kapsamlı bir durumun parçası mı olduğu ancak objektif ölçümlerle anlaşılır.

Ve en önemlisi: Erken tanı = Erken destek.

Ne kadar erken fark edilirse, o kadar kısa sürede yol alınır. Dil gelişimi desteklenebilir. Ama bunun için önce anlamak gerekir. Anlamanın yolu da doğru değerlendirme araçlarından geçer.

Simbians Platformu ile doğru ve güncel sağlık bilgisinin erişilebilir olmasını sağlıyoruz. Tüm içerikler sadece sağlık profesyonelleri ve tıbbi yazarlar tarafından hazırlanmaktadır.