Çocuğunuzun ilk kelimesini sabırsızlıkla beklediğiniz o günleri hatırlıyor musunuz?

Belki de hala bekliyorsunuz. Ebeveynliğin en büyüleyici anlarından biridir bir çocuğun ilk kez “anne” ya da “baba” demesi.

Ancak bu an bazen gecikebilir. Beklentiler yükselir, karşılaştırmalar başlar ve kafalarda sorular dolaşır: “Diğer çocuklar konuşuyor, bizimki neden hâlâ sessiz?”

Bu yazıyı, bu sorularla baş etmeye çalışan anne-babalara destek olmak, bilgi vermek ve en önemlisi yalnız olmadıklarını hissettirmek için yazıyorum.

Çocuklarda Gecikmiş Konuşma: Ne Zaman Endişelenmeli?

Konuşma Gelişimi Ne Zaman Başlar?

Öncelikle şunu bilmek gerekir: Her çocuk farklıdır. Gelişim, tıpkı yürümek ya da diş çıkarmak gibi konuşmada da farklı zaman dilimlerinde ortaya çıkabilir. Ama yine de biz uzmanlar bazı dönüm noktalarını rehber olarak kullanırız.

• 0-6 ay: Bebekler seslere tepki vermeye başlar, agulamalar duyulur. Bu dönemde çıkardıkları sesler iletişimin ilk adımlarıdır.

• 6-12 ay: Babıldama dönemi başlar. “Ba-ba”, “da-da” gibi tekrar eden hecelerle ses üretimi artar.

• 12-18 ay: İlk anlamlı kelimeler duyulur. “Mama”, “anne”, “dede” gibi kelimeler, artık ses değil, anlam taşır.

• 18-24 ay: İki kelimelik ifadeler ortaya çıkar. “Anne gel”, “su ver” gibi basit cümleler kurabilirler.

• 2 yaş: En az 50 kelime bilmesi ve kısa, basit cümlelerle kendini ifade edebilmesi beklenir.

Bu kilometre taşları elbette bireysel farklılıklar gösterir. Ancak bu zamanlar ciddi anlamda geride kalıyorsa, bu durum gecikmiş konuşma olarak değerlendirilebilir.

Gecikmiş Konuşma Nedir ve Nasıl Anlaşılır?

Gecikmiş konuşma, çocuğun yaşına uygun olarak dil ve konuşma becerilerini kazanamaması durumudur. Bunu fark etmek bazen zor olabilir, özellikle de çocuğunuz jest ve mimiklerle oldukça iyi iletişim kuruyorsa. Ancak dikkat edilmesi gereken bazı işaretler vardır. Bu işaretler;

• Yaşıtlarına göre çok daha az kelime kullanması,

• İsmiyle seslenildiğinde tepki vermemesi,

• İfade etmek istediklerini sadece işaretlerle anlatması,

• Anlamlı kelime ya da cümle kurmak yerine sadece sesler çıkarması,

Bu belirtilerden biri ya da birkaçı varsa, çocuğunuzun gelişimini yakından gözlemlemenizde fayda var.

Gecikmiş Konuşmanın Nedenleri Neler Olabilir?

Her gecikmenin arkasında farklı bir neden olabilir. Önemli olan, doğru tanıyı koyabilmek için profesyonel bir değerlendirme yapılmasıdır. Gecikmiş konuşma için en sık karşılaşılan bazı nedenler;

• İşitme Kaybı: Çocuk sizi duymuyorsa, konuşmayı öğrenmesi de zorlaşır. Bu nedenle işitme testleri çok önemlidir.

• Gelişimsel Dil Bozukluğu: Anlama ya da ifade etmede zorluklar yaşanabilir, ancak zeka gelişimi normaldir.

• Otizm Spektrum Bozukluğu: Sosyal iletişimde zorluk yaşayan çocuklarda konuşma gecikmesi sık görülür.

• Bilişsel Gelişim Geriliği: Zihinsel gelişimde yavaşlama varsa, konuşma da geç başlayabilir.

• Çevresel Faktörler: Aşırı ekran maruziyeti, yeterli sözel uyarana maruz kalmamak ya da ihmal de konuşma gelişimini olumsuz etkileyebilir.

Gecikmiş Konuşmada Ne Zaman Profesyonel Destek Alınmalı?

Birçok aile “Biraz daha bekleyelim, belki açılır.” diyerek zaman kaybedebiliyor. Oysa bazı durumlarda erken müdahale çok kritik olabilir. Aşağıdaki durumları yaşıyorsanız, bir dil ve konuşma terapistine başvurmak yerinde olacaktır.

• 18. ayı geçtiği halde hiç kelime söylemiyorsa

• 2 yaşına geldiği halde iki kelimelik basit cümle kuramıyorsa

• Konuşmak yerine sadece anlamsız sesler çıkarıyorsa

• İletişim kurmaktan kaçınıyorsa, göz teması kurmuyorsa

Bu tür belirtiler gecikmenin geçici mi yoksa daha ciddi bir durumun işareti mi olduğunu anlamak için bir uzman değerlendirmesi gerektirir. Unutmayın, erken tanı her zaman en büyük avantajdır.

Gecikmiş Konuşmada Ebeveynler Ne Yapabilir?

Ebeveyn olarak yapabilecekleriniz, çocuğunuzun gelişimi için oldukça kıymetlidir. Konuşma gelişimini desteklemek için aşağıdaki önerilere göz atabilirsiniz.

• Sohbet edin: Onunla gün içinde sık sık konuşun. Ne yaptığınızı anlatın. “Anne şimdi yemek yapıyor”, “Bak bu kırmızı bir elma” gibi cümlelerle çevresini kelimelerle tanıtın.

• Kitap okuyun: Resimli kitaplar, hem kelime dağarcığını artırır hem de anlatı becerilerini geliştirir.

• Şarkılar söyleyin: Ritim ve melodi, dilin temel yapılarını öğrenmesini kolaylaştırır.

• Ekran süresini azaltın: Pasif ekran izlemek yerine aktif iletişim kurmasını sağlayacak etkinliklere yönelin.

• Onu dinleyin: Çocuk bazen sadece anlaşılmak ister. Onun çabalarını fark edin ve sabırla karşılık verin.

• Dil gelişimini destekleyen oyunlar oynayın: Örneğin, hayvan seslerini taklit etmek, kukla ile konuşma oyunu gibi etkileşimli oyunlar oldukça faydalıdır.

Konuşma gecikmesi, çoğu zaman fark edildiğinde çözümü kolaylaştıran bir süreçtir. Panik yapmadan, ama ihmal etmeden yaklaşmak gerekir. Unutmayın, çocuğunuzun sessizliği sizi yanıltmasın. Belki de söyleyecek çok şeyi vardır ama nasıl söyleyeceğini henüz bilmiyordur. Ona kelimeleri öğretmek sizin ellerinizde… ama bazen bu yolculukta bir uzmanın rehberliği en değerli destek olabilir.

Simbians Platformu ile doğru ve güncel sağlık bilgisinin erişilebilir olmasını sağlıyoruz. Tüm içerikler sadece sağlık profesyonelleri ve tıbbi yazarlar tarafından hazırlanmaktadır.