Bu içerikle, çölyak hastalığının kadın ve erkek doğurganlığı üzerindeki etkilerini, bilimsel araştırmalar ışığında öğrenecek; glutensiz yaşam tarzının doğurganlık üzerindeki iyileştirici rolünü anlayacaksınız.
Anne olmayı ya da baba olmayı hayal eden birçok insan için doğurganlık sorunları hayal kırıklığı, belirsizlik ve hatta zaman zaman suçluluk duygularıyla dolu bir sürece dönüşebiliyor. Eğer siz de bu süreci yaşayanlardansanız ve tanı konmamış bir çölyak hastalığınız varsa, bedeninizin size sessizce verdiği sinyalleri atlıyor olabilirsiniz.
Çölyak hastalığı, genellikle sindirim sistemiyle ilişkilendirilse de aslında vücudun pek çok sistemini etkileyen otoimmün bir hastalıktır. Ve evet, doğurganlık da bu sistemlerden biridir.
Çölyak Hastalığı Nedir?
Çölyak hastalığı, gluten adlı proteine karşı bağışıklık sisteminin verdiği anormal tepkiyle ortaya çıkar. Bu tepki, ince bağırsağın iç yüzeyine zarar verir ve vücudun besinleri yeterince emmesini engeller. Zamanla bu durum sadece bağırsak sağlığını değil, bağışıklık, hormonal denge ve üreme sistemlerini de etkiler.
Çölyak Hastalığının Kadınlarda Doğurganlık Üzerine Etkileri
Kadınlarda çölyak hastalığı, adet düzensizliklerinden tekrarlayan düşüklerle sonuçlanan daha ciddi doğurganlık sorunlarına kadar geniş bir yelpazede etkili olabilir.
Bu konuda araştırmalar ne diyor?
Cleveland Clinic’in 2024’te yayımladığı geniş çaplı bir araştırma, çölyak hastalığı olan kadınlarda;
- Yumurtalık yetmezliği riskinin 6 kat arttığını,
- Polikistik Over Sendromu (PCOS) görülme sıklığının 3 kat fazla olduğunu,
- Endometriozis gibi doğurganlığı etkileyen sorunların 2 kat daha sık görüldüğünü göstermiştir.
Ayrıca çölyak hastalığı tanısı almamış kadınlarda, adet döngüsünde düzensizlik, erken menopoz ve ağrılı adet gibi sorunlar daha yaygındır. Bu bulgular, hastalığın hormonal düzeni ve üreme sistemini doğrudan etkilediğini göstermektedir.
Çölyak Hastalarında Gebelik Süreci ve Düşük Riski
Çölyak hastalığı sadece gebe kalma sürecini değil, gebelik sürecinin kendisini de etkileyebilir. Özellikle tanı konmamış hastalarda düşük yapma ve ölü doğum riski belirgin şekilde artar.
Danimarka merkezli bir çalışmaya göre, tanı almamış çölyak hastalarının gebelik başına;
- 11 kat daha fazla düşük,
- 1.62 daha fazla ölü doğum yaşadığı bildirilmiştir.
Ayrıca demir, folik asit ve D vitamini gibi önemli mikro besinlerin emiliminin azalması, hem annenin hem de bebeğin sağlığını riske atabilir.
Çölyak Hastalığının Erkeklerde Doğurganlık Üzerine Etkileri
Çölyak hastalığı erkeklerde de doğurganlığı etkileyebilir. Özellikle sperm kalitesi ve sayısı üzerinde olumsuz etkiler saptanmıştır.
Bazı araştırmalar çölyak hastalığı olan erkeklerde;
- Sperm sayısının azaldığını,
- Sperm hareketliliğinin düştüğünü,
- Sperm morfolojisinin bozulduğunu belirtmiştir.
Ancak iyi haber şu ki, bu sorunlar çoğunlukla glutensiz bir diyete geçildiğinde geri döndürülebilir. Glutensiz beslenmeyle birlikte sperm parametrelerinde anlamlı iyileşmeler görülmektedir.
Glutensiz Yaşam: Doğurganlık İçin Bir Fırsat
Tanı aldıktan sonra glutensiz bir diyete geçilmesi, doğurganlık üzerindeki riskleri önemli ölçüde azaltabilir. Adet düzeni normale dönebilir, düşük riski azalır ve gebelik oranlarında iyileşme sağlanabilir.
Glutensiz diyetin doğurganlık üzerindeki olumlu etkileri;
- Hormon dengesi sağlanır.
- Enflamasyon azalır.
- Besin emilimi artar.
- Gebelik sonuçları iyileşir.
Ne Zaman Çölyak Hastalığı Testi Yaptırmalıyım?
Eğer siz de şu durumlardan birini yaşıyorsanız, çölyak hastalığı açısından test yaptırmak faydalı olabilir.
- Açıklanamayan kısırlık,
- Tekrarlayan düşükler,
- Adet düzensizlikleri,
- Erken menopoz,
- Sürekli demir eksikliği.
Tanı için basit bir kan testi yeterlidir. Eğer sonuçlar pozitifse, bir gastroenterolog yönlendirmesiyle glutensiz diyete geçilebilir.
Çölyak hastalığı, gizli bir hırsız gibi bedeninizin doğurganlık potansiyelini çalabilir. Ancak erken tanı ve kararlı bir glutensiz yaşam tarzıyla bu hırsızı evinizden uzaklaştırmak mümkün.
Schar markası sadece glutensiz ürünler üretmektedir. Güvenle glutensiz ürünleri indirimli olarak buradan alabilirsiniz.
İlişkili Kategoriler: Gluten, Gluten Alerjisi, Gluten İntoleransı, Glutensiz Ürünler
Kaynaklar
Choung, R. S., Unalp-Arida, A., Ruhl, C. E., & Murray, J. A. (2017). Less hidden celiac disease but increased gluten avoidance without a diagnosis in the United States: Findings from the National Health and Nutrition Examination Surveys from 2009 to 2014. Mayo Clinic Proceedings, 92(1), 30–38.
Cleveland Clinic. (2024). Women’s health disorders found more frequently among individuals with celiac disease. Consult QD. https://consultqd.clevelandclinic.org/womens-health-disorders-found-more-frequently-among-individuals-with-celiac-disease
Gluten Intolerance Group. (2021). The connection between gluten intolerance and reproductive health. https://gluten.org/2021/10/15/the-connection-between-gluten-intolerance-and-reproductive-health
D’Avino, C., Valentino, R., Di Stasio, E., Palomba, S., & Colao, A. (2023). Celiac disease and reproductive disorders: From mechanisms to clinical implications. Nutrients, 17(9), 1575.
