Bu içerikle endokrinoloji kavramının bilimsel, tarihsel ve tıbbi yönlerini, modern araştırmalarda nasıl ele alındığını ve kavramın günümüz tıbbında nerede konumlandığını öğreneceksiniz.

Endokrinoloji Nedir?

Endokrinoloji, vücutta hormonları üreten ve salgılayan iç salgı bezleriyle (örneğin tiroit, pankreas, böbreküstü bezleri) ilgilenen tıp dalıdır. Genellikle hormon dengesizlikleri, diyabet, tiroit hastalıkları ve metabolik bozukluklarla ilişkilidir ve tıpta iç hastalıkları / hormon sistemi bağlamında sıkça karşımıza çıkar.

Endokrinoloji Kelimesinin Etimolojik Kökeni Nedir?

Terim, Yunanca endo- (“içte, içerisinde”) + krinein (“ayırt etmek, ayırmak, salgılamak”) ve sonrasında -logia (“bilim, inceleme”) ekinden türemiştir.

Endokrinoloji Kelimesi İle Sık Karıştırılan Terimler

• Metabolizma bilimi (ancak endokrinoloji hormon sistemine odaklanır)
• Nöroloji (sinir sistemi ile ilgilidir, hormon sistemi ile farklıdır)

Fark: Endokrinoloji hormon üretimi/salgısı ile, nöroloji sinir sistemiyle ilgilenir.

Endokrinoloji Kelimesinin Kullanım Alanı

Hormon bozuklukları tanı-takibi, diyabet yönetimi, tiroit/hipofiz/adrenal bez hastalıkları, üreme hormonları değerlendirmesi; endokrinologlar ve iç hastalıkları uzmanları bu terimi kullanır.

Endokrinoloji Kelimesinin Tarihsel İlk Kullanımı

“Endocrinology” terimi İngilizce’de yaklaşık olarak 1913-1917 yıllarında tıp literatüründe yer almıştır.

Endokrinoloji Kelimesinin Tarihsel Arka Planı Nedir?

İç salgı bezlerinin işlevi uzun süre gizemliydi. 19. yüzyıl sonlarında hormon kavramı gelişti, 20. yüzyılda hormonlar izole edildi ve günümüzde moleküler düzeyde hormon sistemleri incelenmektedir.

Endokrinoloji Kelimesi Tıbbi Bağlamda Nasıl Kullanılır?

Endokrinoloji Kelimesinin Klinik Kullanımı: Örneğin bir hasta sürekli yorgunluk, kilo alma/verme, tiroit bezinde şişlik veya şeker hastalığı ile başvuruyorsa, hekimin aklına endokrinoloji devreye girer: hormon düzeyleri ölçülür, iç salgı sistemi değerlendirilir.

Endokrinoloji Kelimesinin Tanı/Tedavi Sürecindeki Rolü: Hormon testleri (örneğin TSH, insülin, kortizol), bez görüntülemesi (tiroit ultrasonu, adrenal CT), fizyolojik değerlendirmeler (örneğin hipofiz hormonları) endokrinolojinin alanıdır. Tedavide hormon replasmanları, cerrahi müdahaleler ya da yaşam-tarz düzenlemeleri olabilir.

Endokrinoloji Ne Değildir?

Endokrinoloji sadece “şeker hastalığı” ya da “şişmanlık” demek değildir; hormon sisteminin çok daha geniş bir çerçevesine bakar. Ayrıca “metabolizma” terimi ile tamamen aynı da değildir — metabolizma daha genel enerji dönüşümünü ifade ederken endokrinoloji hormon sisteminin düzenleyici işlevine odaklanır.

Endokrinoloji Kelimesinin Araştırmalarda Kullanımı

Bugün endokrinoloji; klasik hormon bozukluklarının ötesine geçerek hormon-reseptör etkileşimleri, genetik hormon bozuklukları, hormon sinyal yolları ve bireyselleştirilmiş tedaviler üzerine de yoğunlaşmaktadır. Örneğin hormon sistemi evrimsel kökenleriyle, hücresel sinyal yollarıyla incelenmektedir.

Endokrinoloji Kelimesinin Özeti ve Anlam Haritası

Endokrinoloji, “iç salgılar” anlamına gelen hormonların üretimi, salınımı, etkisi ve bu sistemlerin bozulmasıyla ilgilenen bilim ve tıp dalıdır. Sağlık açısından büyük önem taşır çünkü hormonlar; büyüme, metabolizma, üreme, stres tepkisi gibi çok sayıda yaşam fonksiyonunu düzenler. Gündelik hayatta tiroit dengesizliklerinden diyabete, menopozdan hormon temelli kısırlığa kadar pek çok durumda endokrinolojinin izleri vardır. Bu nedenle “hormon sisteminiz iyi çalışıyor mu?” diye düşünmek, sadece laboratuvar sonucu değil, yaşam kalitenizi etkileyen bir konu olabilir.

Simbians Platformu ile doğru ve güncel sağlık bilgisinin erişilebilir olmasını sağlıyoruz. Tüm içerikler sadece sağlık profesyonelleri ve tıbbi yazarlar tarafından hazırlanmaktadır. 

 Kaynaklar

Harper, D. (n.d.). Etymology of endocrinology. Online Etymology Dictionary. Retrieved October 19, 2025 from https://www.etymonline.com/word/endocrinology etymonline.com