Bu içerikle, bir enstrüman çalmanın beden ve zihinsel sağlığımızı nasıl güçlendirdiğini, çocuklarda ve yetişkinlerde hangi alanlarda gelişim sağladığını, bilimsel araştırmaların bu konuda bize neler söylediğini ve enstrüman çalarken dikkat edilmesi gereken önemli noktaları öğreneceksiniz.
Bir Enstrüman Çalmak Neden Bu Kadar Kıymetli?
Hayatta edindiğimiz alışkanlıklar, öğrendiğimiz beceriler ve yöneldiğimiz ilgi alanları kişiliğimizi, yaşam kalitemizi ve hatta sağlık düzeyimizi belirleyen güçlü etkenlerdir. Özellikle günümüzün aşırı uzmanlaşma çağında, tek bir alana sıkışmadan farklı ilgi alanlarına yönelmenin hem zihinsel hem duygusal anlamda nasıl bir zenginlik kattığı artık çok daha net.
Ünlü tarihçi İlber Ortaylı’nın kitabındaki şu diyalog, aslında bu durumu çok güzel özetliyor.
Entelektüel kimdir? Çok okuyan mıdır, çok gezen midir, çok bilen midir? Entelektüel, üstüne vazife olmayan işlerle ilgilenen kişidir.
Yani sadece tek bir alanda uzmanlaşmak değil; merak etmek, öğrenmek, farklı şeylerle uğraşmak da insanı zenginleştiren bir kapasite. İşte bu farklı alanlardan biri de enstrüman çalmak.
Peki ama müzikle uğraşmanın beynimize, ruhumuza ve bedenimize etkisi nedir?
Müziğin Beden Üzerindeki Gücü
Müzik dinlemenin bile insan fizyolojisi üzerinde olumlu etkileri olduğu uzun zamandır biliniyor. Örneğin Journal of Advanced Nursing dergisinde yayınlanan bir araştırmada, bir hafta boyunca her gün bir saat müzik dinleyen kronik ağrı hastalarının ağrı şikâyetlerinin %21 oranında azaldığı belirtiliyor.
Yani sadece müzik dinlemek bile vücudumuzun stres seviyesini, ağrı algısını, duygu durumumuzu ve kalp ritmimizi doğrudan etkileyebiliyor. Bunun etkilerini sadece insanlarda değil, hayvanlar ve bitkiler üzerinde gösteren çalışmalar bile mevcut.
Fakat enstrüman çalmak, müzik dinlemekten çok daha kapsamlı bir etki yaratıyor. Çünkü bir enstrüman çalarken beynin birden fazla bölgesi aynı anda devreye giriyor. Bu, adeta bir “beyin jimnastiği” gibi düşünülebilir.
Einstein Neden Müzikle Düşünürdü?
Bilim insanlarının büyük bir kısmı müziğin bilişsel süreçleri güçlendirdiğini konuşsa da en bilinen örneklerden biri Albert Einstein’dır. Einstein’in ikinci eşi Elsa’nın şu cümlesi bu durumu çok çarpıcı bir şekilde anlatır.
Piyano da çalabiliyordu. Müzik, teorileri hakkında düşünmesine yardımcı oluyordu. Çalışmaya giderdi, geri gelirdi, piyanosunda birkaç nota çalardı, birden aklına bir şey gelirdi, heyecanla çalışmaya geri dönerdi.
Einstein için müzik bir hobi değildi; zihinsel açıklık yaratan bir araçtı. Bunu düşününce akla şu soru geliyor.
Müzik zeka gelişimini gerçekten etkiliyor mu?
Bilimsel araştırmalar bu soruya güçlü bir “evet” yanıtı veriyor.
Müzik Eğitimi ve Zeka Gelişimi: Çocuklarda Etkiler Daha Da Güçlü
Yener’in (2011) araştırmasına göre; sadece 6 ay piyano eğitimi almış bir çocuğun karmaşık bilmeceleri çözme hızı, enstrüman çalmayan çocuklara göre %30 daha hızlı.
Bu sadece bilişsel hızla sınırlı değil.
Atılgan’ın (2020) belirttiği üzere, müzik eğitiminin çocuklarda;
-
Dil gelişimi
-
Akademik başarı
-
Sosyal-duygusal gelişim
-
Bilişsel esneklik
-
Dikkat süresi
-
Yaratıcılık
gibi pek çok alanda belirgin olumlu etkileri var.
Hatta birçok araştırmacı müziğin okul müfredatında matematik veya fen kadar temel bir eğitim alanı olması gerektiğini savunuyor.
Yetişkinlerde Enstrüman Çalmanın Etkileri
Yetişkinlik döneminde yeni bir beceri kazanmanın beyin için ne kadar iyi olduğu son 10 yıldır yapılan nörobilim çalışmalarıyla açıkça ortaya kondu.
Bir enstrüman çalmak;
-
Beyindeki gri madde hacmini artırıyor,
-
Nöronal bağlantıları güçlendiriyor,
-
Stres hormonlarını azaltıyor,
-
Duygusal regülasyonu iyileştiriyor,
-
Depresyon belirtilerini hafifletiyor,
-
Odaklanma ve hafızayı geliştiriyor.
Birçok araştırma, 50 yaşından sonra enstrüman çalmaya başlayan bireylerde bile bilişsel fonksiyonların belirgin şekilde güçlendiğini gösteriyor.
Enstrüman Çalmanın Biyolojik Mekanizması Nedir?
Enstrüman çalmayı, beynin sağ ve sol lobunu birleştiren güçlü bir köprü gibi düşünebilirsiniz.
Çünkü;
-
Sol lob ritim, mantık ve matematiksel düzeni yönetir.
-
Sağ lob ise yaratıcılık, duygu ve tınıların yorumlanmasından sorumludur.
Bir enstrüman çalarken her iki lob da eşzamanlı olarak çalışır. Bu, beynin çalışma kapasitesini artıran eşsiz bir deneyim yaratır.
Ayrıca enstrüman çalmak;
-
Motor becerileri,
-
El-göz koordinasyonunu,
-
İşitsel farkındalığı,
-
Duyusal bütünlüğü
benzer hiçbir aktivitenin sağlayamadığı kadar bütüncül bir şekilde devreye sokar.
Ruhsal Sağlık İçin Neden Bir Enstrümana Dokunmalıyız?
Enstrüman çalmak;
-
Meditatif bir etki yaratır,
-
İçsel dinginliği artırır,
-
Stresi azaltır,
-
Anksiyeteyi hafifletir,
-
“An’da kalma” becerisini geliştirir,
-
Kendine güveni artırır.
Kişi üretir, ses çıkarır, tını yaratır…
Kendi içinden çıkan bir melodiyi duymak ruhu derinden besler. Bu nedenle psikoterapi alanında bile “müzik terapisi” giderek daha fazla kullanılıyor.
Peki, Hiç Risk Yok Mu?
Elbette var.
Özellikle çocuklarda çok erken yaşlarda başlanan uzun süreli pratikler;
-
Kas zorlanmalarına,
-
Postür bozukluklarına,
-
Tendon problemlerine,
-
Boyun-sırt ağrılarına neden olabiliyor.
Bu nedenle:
-
Enstrümanı doğru tutma
-
Doğru oturma/ayakta durma pozisyonu
-
Düzenli mola verme
-
Yaşa uygun pozisyon çalışmaları çok önemlidir.
Her enstrümanın kendine özgü ergonomik gereksinimi vardır; tıpkı spor branşlarında olduğu gibi.
Müziğin Felsefi Tarafı: Ruhun Ritmi
Nietzsche’nin meşhur cümlesi bu noktada çok anlamlıdır.
Müziksiz bir yaşam bir hata olurdu.
Hatta bir başka sözünde de şöyle der:
İnansaydım, dans etmesini bilen bir Tanrı’ya inanırdım.
Bu iki cümle, ritmin ve ahengin insan ruhundaki tamamlayıcı alanı nasıl beslediğini en güzel şekilde anlatır.
Bir Enstrüman, Sizi Değiştirebilir
Bir enstrüman çalmak;
-
Bedenimizi güçlendirir,
-
Beynimizi çalıştırır,
-
Ruhumuzu besler,
-
Çocukların akademik ve sosyal başarısını artırır,
-
Yetişkinlerin bilişsel fonksiyonlarını korur,
-
Yaşlılıkta zihinsel gerilemeyi yavaşlatır,
-
Stresi azaltır ve yaşam kalitesini artırır.
Kısacası bir enstrümana dokunmak, sadece bir hobi değil; zihinsel, ruhsal ve fiziksel sağlığı destekleyen bütüncül bir yaşam pratiğidir.
Simbians Platformu ile doğru ve güncel sağlık bilgisinin erişilebilir olmasını sağlıyoruz. Tüm içerikler sadece sağlık profesyonelleri ve tıbbi yazarlar tarafından hazırlanmaktadır.
Kaynaklar
Yener, Y. A. (2011). Müziğin Çocuklar ve Yaşlılar Üzerindeki Etkileri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 119-124.
Atılgan, D. S. (2020). Müzik Eğitiminin Çeşitli Boyutlarda Çocuk Gelişimine Olan Etkileri, 120-136.
