Dünya çapında doğurganlığın azalması, nüfusa oranla ortalama yaş artışına sebep olmaktadır. Yaşlı nüfusunun artması ve teknolojinin hızlı gelişimi geronteknoloji kavramının ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır. 

Özellikle 21. yüzyılda teknoloji altın çağını yaşamaya başladı. Araştırmacılara göre içinde bulunduğumuz yüzyıldaki gelişmeler genç nüfusun bile ayak uyduramayacağı derecede ileriye taşınmak üzereyken kendini bu alanda yetersiz hisseden yaşlılar için de çalışmalar yapılması gerekiyordu. İşte tam bu noktada geronteknoloji kavramı hayatımıza girmektedir. 

Geronteknoloji, 1980’lerin ortalarında konuşulmaya başlanmış ve sonlarına doğru yazılara kazandırılmıştır. Yaşlıların sağlıklı ya da hasta olarak ayırt edilmeksizin bağımsızlıklarını korumalarını, bakıma muhtaç rollerini en aza indirmek için ergonomi ve teknolojiyi birleştirici çalışmalara başlanmıştır. Zamanla bu çalışmalar sadece yaşlı bireyle sınırlı kalmayıp ailesi, yakınları ve bakım vericileri de kapsamaya başlamıştır.

Yaşlı bireyler genellikle kendi evlerinde yaşamlarını sürdürmelerini tercih ederler. Bakım evleri ya da hastaneler onlar için oldukça rahatsız edici olabilir ve sağlıklarının istemeden olumsuz yönde etkilenmesine bile sebep olabilirler. Bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanarak onların yaşam kalitelerini yükseltmek için çalışmalar yapılmaktadır. Bunlardan sağlıkla ilgili olan 3 tanesini sizlerle paylaşmak istiyorum: Teletıp, tele sağlık ve tele bakım. 

TELETIP

Hastaların kendi evlerinde ya da bakım aldıkları kurumlarda uzak mesafelerden tıbbi teşhis, tedavi, danışmanlık almalarına yarayan elektronik iletişim ağıdır. Bu ağ sayesinde hastalar hekim, hemşire ya da danışmanlık almak istedikleri sağlık ekibinin üyelerinden kolaylıkla bilgi aktarımı sağlayabilmektedir. Tele tıpta asıl odaklanılan nokta teşhis ve tedavidir.

TELE SAĞLIK

Hastayı düzenli olarak izlemek ve gerekli zamanlarda müdahale edebilmek için kurulan elektronik hizmetlerdir. Genellikle ilaç hatırlatma, meditasyon, egzersizlerin nasıl yapılacağını göstermek gibi durumlarda kullanılır. Özellikle uzak kırsal kesimlerde bulunan hastaların engellerini ortadan kaldırmak için de son derece faydalı bir uygulamadır.

Uyarı: Teletıp ve tele sağlık birbirine karıştırılmamalıdır. Arasındaki en temel fark; tele tıbbın teşhis ve tedavi için kullanılması, tele sağlığın ise hastanın günlük alışkanlıklarını yönlendirmek için kullanılmasıdır.

TELE BAKIM

Tele bakım hizmeti, yaşlılık döneminde ortaya çıkabilecek riskleri önlemek veya azaltmak için hastaların uzaktan takip edilmesiyle daha bağımsız yaşamalarını amaçlar. Örneğin “Günaydın Hizmeti” bunlardan yalnızca biridir. Her gün belirli zamanlarda hastalarla görüntülü konuşarak sağlık durumları ve ihtiyaçları hakkında bilgi alışverişi yapılmasını sağlar.

Yaşlı nüfusun artması ile hükümetler sosyal güvenlik sistemleri, sağlık bakım hizmetleri ve toplumsal hizmetler ile ilgili talepleri karşılamakta gün geçtikçe daha fazla zorluk çekmektedir. Hastalara evde bakım verme gibi görevleri ise resmi olmayan hasta bakıcılar -genellikle kadınlar- karşılar. Bu durum hem bakım vericiler hem hastalar tarafından stres verici bir unsura dönüşebilmektedir. Stres vermesinin asıl nedeni, üstlenilen birçok farklı rol ve görevin altından kalkmakta yaşanılan zorluklardan kaynaklanır. Bu sebeple yaşlı hastaların teknoloji ile sağlıklı bir iletişim kurmaya başlaması ve kendi bakımlarında bağımsızlık rollerini güçlendirmeleri büyük önem taşır. 

Hayatın hangi evresinde olursa olsun insanların kendi ihtiyaçlarını en yüksek düzeyde karşıladığı bir sağlık seviyesi için gün geçtikçe daha ileri seviyede çalışmalar yapılmaktadır. 

Teknolojiyle iç içe ama insan tarafımızdan kopmadan bir hayat sürmek dileğiyle.

Kaynaklar

Hazer, O., & Özsungur, F. (2017). Kuşaklararası İş birliği ve Geronteknoloji. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(11), 445-472.

Kalınkara, V., Başıbüyük, G. Ö., & Faruk, A. Y. (2016). Yaşlilarin Geronteknolojik Ürünleri Kabule Yönelik Tutumlari. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 9(2), 1-19. https://dergipark.org.tr/en/pub/yasad/issue/27306/287438

Özkurt, V. (2018). Bakım sürecinde geronteknolojinin etkin kullanımı: Bakım verenlerin algılarına ilişkin nitel bir çalışma. Senex: Yaşlılık Çalışmaları Dergisi, 3(3), 54-59. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/935272

Temel Geronteknoloji 20.02.2022 tarihli erişim adresi: https://cdn-acikogretim.istanbul.edu.tr/auzefcontent/20_21_Bahar/temel_gerOntoloji/9/index.html