İşitme cihazları, işitme kaybı olan her yaştan bireyin kullanabildiği ortez/protez olarak insanların hayatına 1902 yılında Miller Reese Hutchison ile beraber elektronik bir aygıt olarak girdi. Bundan öncesinde işitsel araçlar için insanlar farklı materyaller kullandı. Örneğin bir boru ya da eli kulağın arkasına götürmek gibi en temel şekilde işitsel araçlar kullanıldı.
İşitme cihazlarının üretime başlamasıyla birlikte duymak için kullanılan geleneksel yöntemler bir tarafa itildi ve işitme cihazı ilk çıktığı andan itibaren teknolojiyi yakalaması da bir o kadar hızlı oldu. İşitme cihazlarının algoritması olsun, kullanılan hoparlör ve mikrofonu olsun teknoloji geliştikçe değişime uğradı ve günümüzdeki şeklini aldı.
Çocuklarda kullanılan cihazlarla yetişkinlerin kullandığı cihazlar her daim aynı olmuştu. Fakat zaman içerisinde çocuk hastaların işitme cihazından aldığı verimin yetersiz olduğu fark edildi. Pediatride daha farklı bir yol izlenmesi gerektiği fark edilip, çocuklara yönelik çalışmalar arttı. İşitme cihazlarının bu açıdan farklı diyebileceğimiz noktası, işitme cihazlarındaki algoritmaların çeşitlenmesiyle başladı. Pediatri grubunun kullandığı algoritma ile yetişkinde kullanılan algoritmanın farklı olmasıyla pediatrik işitme için bir kapı açılmış oldu. Birçok işitme cihazı firması bu alanda fazlasıyla çalışma yapıyor ve hala da bu çalışmalar hız kesmeden devam ediyor ve ülkemizde de satışı gerçekleşen köklü markalar, pediatrik alanda fazlasıyla ün salmış durumda.
İşitme cihazı aslından niçin bizler için çok önemli?
Pediatrik kesime işitme cihazı uygulamamızın en büyük önceliği işitsel algı dediğimiz konuşma ve duyma mekanizmasını birlikte yürümesine yardımcı olmak. Bu sadece pediatrik kesim için değil her yaş grubu için fazlasıyla önemlidir fakat pediatride yetişkin ve geriatriden farklı olarak ‘öğrenme’ olayı hala aktif durumdadır. Çocuklarda doğdukları yaştan ilkokul çağına kadar dil edinimi gerçekleşir. İşitme kaybı olan çocuklar dil ediniminde, işitmesi
desteklenmezse, zorluk yaşar.
Bu durumda pediatrik kesimdeki işitme kaybı, ilerleyen dönemlerde çocuğun birçok açıdan problemle karşılaşmasının temel taşı oluyor.
Peltek konuşma, sosyal izolasyon ya da fazlasıyla sinirli, hırçın olma gibi birçok sorunun temelinde işitme kaybı yatmaktadır. Bu durumda pediatrik kesimde işitme kaybı olan hastaların erken tanısı ve erken cihazlandırılmaları çok daha hassas bir konu. Çocuk grupta kullanılacak cihaz çeşitleri fazla olduğundan nelere dikkat edilmesi gerektiği hakkında ufak bir başlık açacağım.
İşitme cihazı kullanımında dikkat edilmesi gereken hususlar öncelikle çocuğun işitme kaybına uygun, onun işitsel algısına desteği sağlayabilecek düzeyde donanımlı cihazlar tercih edilmelidir. İşitme kaybına uygun cihaz seçiminden sonra ailelere ve çocuğa çok büyük bir görev düşüyor. İşitme cihazı, kayıp olan frekans bölgesini çocuğun rahatsız olmayacağı şekilde, normal işiten her bir bireyin işittiği gibi sesleri amplifiye edip işleyerek çocuğa aktarır. İşitme cihazı kullanmaya başlayan çocuklarda bu noktadan itibaren sesleri tanıması, öğrenmesi için ailelerin çabası çok önemli. Eğitim- öğrenim hayatı başlayana kadar sürekli aile içerisinde olan çocuklara işitme cihazı yeterli gelebilir fakat bazı durumlarda özellikle eğitim hayatında başladığında, çocuk artık daha sık gürültülü ortamlara girdiğinde işitme cihazı bir noktadan sonra yeterli gelmeyebilir.
İşitme cihazı tek başına çocuk için yeterli gelmediği durumlarda, işitme cihazıyla birlikte satılan aksesuarlar da çocuğun eğitim hayatında değerlendirilmelidir. Bu aksesuarlar gürültülü ortamlarda kullanan kişinin dikkatini toparlamasına ve konuşan kişileri çok daha net ve gürültüden olabildiğince arınmış bir ses ile duymasını sağlar.
Aksesuarlar sadece çocuk hastalar için değil tüm yaş grupları için kullanılabilir ve tercih edilebilir. En sık pediatride tercih edilme sebebi erken ergenliğe kadar olan yaşamımızda gürültüde anlamayı öğrenmiş olmamız. Çocuk hastaların santral işitsel sistemleri erken ergenliğe kadar gelişim göstermektedir, bu durumda çocuğun hayatını kolaylaştıracak ek aksesuarlar her daim aklımızda bulunması gerekmektedir.
Pediatride işitme cihazı kullanmaya başlandı, peki çocuk hangi sıklıkla işitme cihazı ayarına geçmesi gerekmektedir?
İşitme cihazı kullanan kişinin yaşına bakılmaksızın düzenli periyotlarla bakıma gelmesi ve işitsel
değerlendirmesinin yapılması gerektiği uzmanlarca kullanıcılara belirtilir. Pediatride bu durum daha
hassastır. Çocuğun yaşı göz önüne alınarak, kulağın anatomik ve fizyolojik olarak gelişimi hakkında aile bilgilendirilmeli. İlk 6 aylık kontrol ve çocuğun hassas olduğu sesler dikkatle tespit edilmeli. İlk kez cihaz kullanacak kişilerin ve çocukların işitme cihazlarının ilk ayarı yapıldıktan sonra 15 ile 20 gün içerisinde ilk kontrole gitmesi faydalıdır. Cihazın ayarları sessiz bir ortamda yapıldığından dolayı dış ortamdaki ve ev içerisinde çocuğun rahatsız olabileceği sesler olabilir. Bu durumda aileler çocuklarını gözlemlemeli, rahatsız olduğunu düşündükleri ya da hala yeteri kadar duyamadığını düşündükleri sesleri uzmana iletmeli.
Cihaz ayarlarının çok sık değiştirilmesi uygun değildir fakat en az 6 ayda bir işitme testiyle beraber yapılan
serbest alan değerlendirmesiyle çocuğun, kullandığı cihazdan ne derece verim aldığı değerlendirilmeli. Ailelerin cihazları kullanırken çocuklarına olan tutumu çocuğun cihaza karşı olan tutumunda çok büyük rol oynar. İşitme cihazı kullanmanın garip bir şey olmadığı, herkesin kullanabileceği bir yardımcı aksesuar olduğu çocuğa oyunla aktarılmalı.
Kullanılacak cihazların işitme kaybına uygun seçilmesi gerektiğinden bahsetmiştik. Bu duruma bakıldığında hafif işitme kaybı olan çocuklarda ailelerin kaygısı sebebiyle kulak içi seçeneğine yönelmeleri fazlasıyla mümkün. Burada dikkat edilmesi gereken noktalar;
- Çocuğun kulak gelişiminin tamamlamış olması,
- Çocuğun kulak yolunun kulak içi cihaza uygun olması,
- Çocuğun kulağında aktif bir akıntı olmaması.
Yetişkinler de dahil olmak üzere, ülkemizde işitme kayıplı bireylerde estetik kaygı ön plana çıkmaktadır. Görsel kaygınız sağlığınızın önüne geçmemeli. Bu durumda uzmanlarımızın görüşlerini dikkate almanızı tavsiye ederim. Çocuklardaki işitme cihazı kullanımında yetişkinlere göre çok daha fazla dikkat etmemiz gereken noktalarla dolu. Hayatın daha çok başında, minik adımlarla ilerleyen bireylerimizin daha kaliteli yaşaması için uzmanlar el birliğiyle çalışıyor. Bu alanda yapılan farkındalıkların arttırılmasını temenni ederek yazımın sonuna geliyorum. İşitme sağlığınıza dikkat etmenizi dilerim.
Simbians Platformu ile doğru ve güncel sağlık bilgisinin erişilebilir olmasını sağlıyoruz. Tüm içerikler sadece sağlık profesyonelleri ve tıbbi yazarlar tarafından hazırlanmaktadır.
