Bu içerikle, pestisitlerin sinir sistemi, hormon dengesi ve kanser riski üzerindeki etkilerini bilimsel verilerle öğrenecek; sağlığınızı korumak için nelere dikkat etmeniz gerektiğini anlayacaksınız.

Evde domatesi, salatalığı yıkarken “acaba bu ne kadar ilaçlı?” diye düşündünüz mü hiç?

Ya da pazarda daha düzgün görünen elmaya kuşkuyla baktığınız oldu mu?

Belki de farkında olmadan her gün pestisit kalıntılarına maruz kalıyoruz.

Peki, bu kimyasallar gerçekten ne kadar zararlı?

Pestisit Nedir ve Neden Kullanılır?

Pestisitler; böcekler (insektisit), yabancı otlar (herbisit), mantarlar (fungisit) gibi zararlıları kontrol altına almak için kullanılan kimyasallardır. Tarımda verimi artırmak ve ürünleri tüketiciye sağlam şekilde ulaştırmak amacıyla kullanılırlar. Ancak faydalarının yanında sağlık açısından ciddi riskler barındırdıkları da bilimsel çalışmalarla ortaya konmuştur.

Organofosfatlar ve Karbamatlar: Sinir Sisteminin Düşmanları

Organofosfat ve karbamat tipi pestisitler, özellikle sinir sistemi üzerinde etkilidir. Bu maddeler asetilkolinesteraz isimli enzimi inhibe eder. Bu enzim, sinir iletimi sırasında görev alır ve blokajı sonucunda sinir hücrelerinde aşırı uyarılma meydana gelir. Akut maruziyette baş ağrısı, baş dönmesi, bulantı gibi belirtiler görülürken; kronik maruziyet Parkinson benzeri nörolojik hastalıklara kadar uzanan ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Cildi ve Gözleri Tahriş Eden Pestisitler

Bazı pestisitler doğrudan temasla ciltte kızarıklık, kaşıntı ve döküntülere neden olabilir. Gözle temas ettiğinde ise yanma, sulanma ve bulanık görme gibi belirtiler görülür. Özellikle tarım işçileri, bu kimyasallarla doğrudan temas ettiklerinden dolayı ciddi risk altındadır.

Kanser Riski Gerçek mi?

Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı (IARC), bazı pestisit bileşenlerini ‘muhtemel kanserojen’ veya ‘kanserojen’ sınıfına almıştır. Örneğin glifosat, uzun süreli ve yoğun maruz kalınması durumunda lenfoma riskini artırabileceği yönündeki verilerle gündeme gelmiştir. Ayrıca 2015 yılında Dünya Sağlık Örgütü (WHO), glifosatı “muhtemelen insanlar için kanserojen” olarak sınıflandırmıştır.

Hormon Sistemine Müdahale Edenler: Endokrin Bozucular

Bazı pestisitler, vücuttaki hormonal dengeyi bozarak tiroid, üreme ve büyüme hormonları gibi sistemlere zarar verebilir. Bu tür maddelere “endokrin bozucu” denir. Özellikle gelişme çağındaki çocuklar bu etkilere karşı daha savunmasızdır. Pestisit kalıntılarına maruz kalan çocuklarda puberte (ergenlik) problemleri, davranış bozuklukları ve doğurganlık sorunları görülebilir.

Ne Yapmalıyız?

• Meyve ve sebzeleri bol suyla yıkayın, gerekiyorsa sirkeli suda bekletin.
• Mümkün olduğunca organik ve yerel üretim yapan güvenilir kaynaklardan alışveriş yapın.
• Etiket okuma alışkanlığı kazanın, pestisit içeriği kontrol edilen ürünleri tercih edin.
• Tarımsal politikaları ve gıda denetim süreçlerini sorgulayan bir tüketici olun.

Pestisitler tarımda önemli rol oynasa da, bilinçsiz ve denetimsiz kullanımı halk sağlığı açısından ciddi riskler doğurabilir. Bu nedenle pestisitlerin etkileri hakkında toplumsal farkındalık oluşturmak, hem bireysel sağlık hem de çevresel sürdürülebilirlik için büyük önem taşır.

Simbians Platformu ile doğru ve güncel sağlık bilgisinin erişilebilir olmasını sağlıyoruz. Tüm içerikler sadece sağlık profesyonelleri ve tıbbi yazarlar tarafından hazırlanmaktadır.

Kaynaklar

Mostafalou, S., & Abdollahi, M. (2013). Pesticides and human chronic diseases: Evidences, mechanisms, and perspectives. Toxicology and Applied Pharmacology, 268(2), 157-177.

Mnif, W., et al. (2011). Effect of endocrine disruptor pesticides: A review. International Journal of Environmental Research and Public Health, 8(6), 2265-2303.

WHO (2015). IARC Monographs Volume 112: evaluation of five organophosphate insecticides and herbicides.