Bu içerikle psikolojide en yaygın kullanılan 13 terapi türünün ne olduğunu, hangi sorunlara iyi geldiğini ve size en uygun terapiyi nasıl bulabileceğinizi öğreneceksiniz.

Merhaba sevgili ruh sağlığı meraklıları!

Hayat inişli çıkışlı bir yolculuk. Zaman zaman kendimizi kaybolmuş, yorgun, üzgün ya da bunalmış hissedebiliriz. İşte bu anlarda yanımızda bir rehberin olması, ruhumuza ayna tutması, bizi yeniden anlamlı bir yaşama davet etmesi ne büyük bir nimettir. Psikoterapi, tam da bu anların ilacıdır.

Peki, terapi deyince aklımıza ne gelmeli?

Bir koltukta uzanmak ve çocukluğumuzu anlatmak mı? Yoksa düşünce kalıplarımızı değiştirmek mi?

Aslında her bireyin ihtiyacı farklıdır ve psikoloji bilimi bu farklılıklara cevap verebilmek için onlarca farklı terapi türü geliştirmiştir.

Bu yazımızda, psikolojide en sık kullanılan 13 terapi türünü, hangi durumlarda kullanıldıklarını ve kimler için uygun olduklarını samimi bir dille keşfedeceğiz. Eğer siz de “Acaba bana hangi terapi iyi gelir?” diye düşünüyorsanız, buyurun birlikte bir keşif yolculuğuna çıkalım.

Psikologların En Sık Kullandığı 13 Terapi Türü

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)

Mottosu: Düşüncelerini Değiştir, Hayatın Değişsin!

BDT, günümüzde en yaygın kullanılan terapi türlerinden biridir. Temel felsefesi şudur: Yaşadıklarımız değil, onları nasıl yorumladığımız duygularımızı ve davranışlarımızı belirler.

• “Herkes benden nefret ediyor” gibi düşünceler, kaygıya ve sosyal çekilmeye neden olabilir.
• BDT, bu otomatik ve çoğu zaman gerçek dışı düşünceleri fark edip sorgulamanı sağlar.

Neye iyi gelir? Depresyon, kaygı bozuklukları, panik atak, fobiler, yeme bozuklukları, obsesif kompulsif bozukluk gibi birçok alanda etkili.

Kimler için uygun? Yapılandırılmış, kısa süreli ve hedef odaklı çalışmak isteyen kişiler için ideal.

Psikodinamik Terapi

Mottosu: Geçmişin İzlerini Takip Et.

Bu terapi, Freud’un psikanalitik yaklaşımından beslenir. Çocukluk anıları, bilinçdışı çatışmalar ve geçmiş ilişkiler bugünkü davranışlarımızı nasıl şekillendiriyor?

Psikodinamik terapi tam da bu soruların peşine düşer.

• Rüyalar, dil sürçmeleri ve serbest çağrışım gibi yöntemlerle farkındalık geliştirilir.

Neye iyi gelir? Tekrarlayan ilişki sorunları, kimlik karmaşası, içsel çatışmalar, düşük benlik saygısı.

Kimler için uygun? Kendini daha derinlemesine tanımak isteyenler, uzun vadeli değişim arayanlar.

Şema Terapi

Mottosu: Çocukluktan Gelen Kalıpları Kırmak

Jeffrey Young tarafından geliştirilen bu terapi, özellikle BDT’nin yeterli gelmediği daha köklü sorunlarda tercih edilir.
Şemalar, çocuklukta oluşan ve hayat boyu bizi yönlendiren olumsuz inançlardır.

• “Yetersizim”, “Herkes beni terk eder” gibi şemalar fark edilip dönüştürülür.
• Terapist, hem sıcak hem de yapılandırıcı bir rol üstlenir.

Neye iyi gelir? Borderline kişilik bozukluğu, ilişki sorunları, tekrar eden hayal kırıklıkları.

Kimler için uygun? Özellikle derinleşmiş, kronik sorunları olan bireyler.

Diyalektik Davranış Terapisi (DDT)

Mottosu: Duyguların Dalgalanmasına Karşı Sağlam Kalmak

Marsha Linehan tarafından geliştirilen bu terapi, özellikle duygusal yoğunluk yaşayanlar için tasarlanmıştır.

• Kabul ve değişim birlikte ele alınır.
• Mindfulness, duygu düzenleme ve kişilerarası beceriler üzerine yoğunlaşır.

Neye iyi gelir? Borderline kişilik bozukluğu, kendine zarar verme davranışları, yoğun duygusal krizler.

Kimler için uygun? Duygusal istikrar arayanlar, ilişkilerinde sürekli kaos yaşayanlar.

Kabul ve Kararlılık Terapisi (ACT)

Mottosu: Acıyı Kabul Et, Değerlerinle Yaşa

ACT, zorluklardan kaçmak yerine onları kabullenip, değerlerimiz doğrultusunda bir yaşam inşa etmeyi öğretir.

• Olumsuz düşünceleri bastırmak yerine gözlemlemeyi ve onlara mesafe almayı hedefler.

Neye iyi gelir? Anksiyete, depresyon, kronik hastalıklarla baş etme.

Kimler için uygun? Değer odaklı yaşamak isteyen ama engelleyici düşüncelere takılan bireyler.

EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme)

Mottosu: Travmanın Beyindeki İzlerini Temizlemek

Özellikle travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) için geliştirilen güçlü bir terapi türüdür. Travmatik anılar sağlıklı şekilde işlenemediğinde takılı kalır; EMDR bu anıların yeniden işlenmesini sağlar.

• Terapist eşliğinde anıya odaklanılırken çift yönlü uyarım (göz hareketi, ses, dokunma) verilir.

Neye iyi gelir? Travma, fobi, panik bozukluk, yas, anksiyete.

Kimler için uygun? Geçmişi düşününce tetiklenen fiziksel veya duygusal rahatsızlıklar yaşayanlar.

Varoluşçu Terapi

Mottosu: Anlam, Yalnızlık ve Özgürlükle Yüzleşmek

Bu terapi, hayata dair büyük sorularla çalışır: “Ben kimim?”, “Hayatın anlamı ne?”, “Ölümle nasıl başa çıkarım?”

• Anlamsızlık, yalnızlık ve seçim özgürlüğü üzerine içsel bir yolculuk sunar.

Neye iyi gelir? Varoluşsal krizler, kayıp sonrası yas süreci, kimlik bunalımları.

Kimler için uygun? Derin düşünen, hayatına yön vermek isteyen bireyler.

Hümanistik (Danışan Odaklı) Terapi

Mottosu: İçindeki Potansiyeli Açığa Çıkar

Carl Rogers’ın geliştirdiği bu terapi, koşulsuz kabul ve empatiyle kişinin içsel kaynaklarını harekete geçirir.

• Terapist yargılamaz, çözüm sunmaz. Dinler, eşlik eder.

Neye iyi gelir? Kendilik değeri düşüklüğü, öz güven eksikliği, içsel çatışmalar.

Kimler için uygun? Kendini daha çok tanımak ve içsel gücünü ortaya koymak isteyenler.

Gestalt Terapi

Mottosu: Şimdi ve Burada’nın Gücünü Keşfet

Bu terapi, zihni geçmiş ya da gelecekten ayırarak şimdiki ana getirir.

• Rol canlandırma, boş sandalye gibi deneyimsel tekniklerle kişinin farkındalığını artırır.

Neye iyi gelir? Farkındalık eksikliği, iç çatışmalar, tamamlanmamış işler.

Kimler için uygun? Daha spontan, deneyimsel süreçlerden beslenen bireyler.

Aile ve Çift Terapisi

Mottosu: İlişkilerdeki Düğümü Birlikte Çözmek

Bazen sorun bireyde değil, sistemdedir. Aile ve çift terapisi, ilişkilerin dinamiğini anlamaya odaklanır.

• Tüm taraflar dinlenir, çözüm ortaklaşa oluşturulur.

Neye iyi gelir? Evlilik problemleri, boşanma süreci, ebeveynlik çatışmaları.

Kimler için uygun? Partneriyle ya da ailesiyle bağ kurmakta zorlananlar.

Oyun Terapisi

Mottosu: Çocukların Dilinden Anlamak

Çocuklar kelimelerle değil, oyunla konuşur. Bu terapi, çocukların iç dünyalarını anlamaya ve zor duygularla baş etmelerine yardımcı olur.

• Kum tepsisi, kuklalar, çizim gibi araçlar kullanılır.

Neye iyi gelir? Travma, davranış sorunları, boşanma, kaygı.

Kimler için uygun? 3-12 yaş arası çocuklar.

Çözüm Odaklı Kısa Süreli Terapi

Mottosu: Soruna Değil, Çözüme Odaklan

Bu terapi “Neden böyle oldu?” yerine “Nasıl daha iyi olabilir?” sorusunu sorar.

• Danışanın güçlü yönlerine ve hedeflerine odaklanılır.

Neye iyi gelir? Karar verme zorlukları, hedef belirleme, kısa süreli bunalımlar.

Kimler için uygun? Hızlı çözüm arayan, motive bireyler.

Kişilerarası Terapi (KİPT)

Mottosu: İlişkilerin İyileştirici Gücü

KİPT, özellikle depresyonun ilişkilerle bağlantılı olduğunu kabul eder ve bu ilişkileri onarmaya çalışır.

• Yas, rol değişimi, iletişim problemleri gibi konulara odaklanır.

Neye iyi gelir? Depresyon, sosyal kaygı, yalnızlık.

Kimler için uygun? Destek arayan, ilişkilerinde zorluk yaşayan bireyler.

Hangi Terapi Bana Uygun?

Bu sorunun tek ve net bir cevabı yok. Ama karar verirken aşağıdaki soruları kendinize sorabilirsiniz.

• Ne tür bir sorun yaşıyorum? (Örn. travma mı, ilişki mi, özgüven eksikliği mi?)
• Ne tür bir ilişki terapistimle bana iyi gelir? (Yapılandırılmış mı, daha keşifsel mi?)
• Hangi yöntemi daha anlamlı buluyorum? (Konuşmak mı, alıştırma yapmak mı, farkındalık mı?)

En önemli unsur terapistinizle kurduğunuz bağdır. Kendinizi güvende hissettiğiniz bir uzmanla çalışmak, terapi türünden çok daha belirleyici olabilir.

Yardım İstemek Bir Güç Göstergesidir

Ruh sağlığı, fiziksel sağlığımız kadar değerlidir. Bazen konuşmak, paylaşmak, anlamak ve anlaşılmak iyileştirici bir yolculuğun başlangıcı olabilir.

Kendinize bu iyiliği yapın. Bir terapiste ulaşmak, hayatınızda yepyeni bir pencere açabilir.

Not: Terappin – Online Terapi Platformu hakkında daha fazla bilgiyi buradan alabilirsiniz.