Bir yiyecek yedikten sonra karnınız mı ağrıdı?
Yoksa yüzünüzde döküntüler mi oluştu?
Pek çok insan, bazı besinleri tükettikten sonra fiziksel semptomlar yaşar. Ancak bu semptomların nedeni her zaman alerji olmayabilir. Sıklıkla karıştırılan iki durum var: besin alerjisi ve gıda intoleransı.
Peki, bu iki durum birbirinden nasıl ayrılır?
Hadi öğrenmeye başlayalım.
Besin Alerjisi ve İntolerans Arasındaki Fark Nedir?
Besin Alerjisi Nedir?
Besin alerjisi, bağışıklık sistemimizin “dost” olan bir maddeyi yanlışlıkla “düşman” olarak algılamasıyla ortaya çıkar. Vücut, örneğin fıstık ya da karides gibi bir yiyeceğe karşı aşırı tepki gösterir. Üstelik bu tepki sadece mideyle sınırlı değildir; ciltte döküntüler, yüz ve boğazda şişme, nefes darlığı ve düşük tansiyon gibi ciddi belirtiler de görülebilir.
Bazı kişilerde, çok az miktarda bile tüketildiğinde anafilaksi adı verilen, hayatı tehdit edebilecek kadar şiddetli bir reaksiyon gelişebilir. Bu yüzden gerçek bir besin alerjisi varsa, o yiyecekten tamamen kaçınmak hayati önem taşır.
Gıda İntoleransı Nedir?
Gıda intoleransı ise bağışıklık sistemiyle değil, sindirim sistemiyle ilgilidir. Vücudunuz bazı besinleri yeterince iyi sindiremez ya da tolere edemez. Örneğin laktoz intoleransı olan bir kişi, süt ürünlerindeki laktozu parçalayan laktaz enziminden yeterince üretemez. Bu da şişkinlik, gaz, ishal ve mide kramplarına neden olur.
İntolerans genellikle daha hafiftir ve kişi çoğu zaman az miktarda o yiyeceği tüketebilir. Yani her süt içtiğinizde hastanelik olmuyorsanız, bu bir intoleranstır. Ancak rahatsız edici olabilir ve yaşam kalitenizi etkileyebilir.
Besin Alerjisi ve Gıda İntoleransı Nasıl Ayırt Edilir?
Temel farkları aşağıda tabloda detaylı bir şekilde sizler için özetledik.
| Özellik | Besin Alerjisi | Gıda İntoleransı |
|---|---|---|
| Sebebi | Bağışıklık sistemi reaksiyonu | Sindirim sistemi sorunu |
| Belirtilerin Şiddeti | Genellikle ciddi, ani | Daha hafif, sindirime bağlı |
| Etkilenen Sistemler | Tüm vücut (cilt, solunum, dolaşım) | Genellikle sadece sindirim |
| Belirtilerin Süresi | Hemen başlar | Gecikebilir, birikerek artabilir |
| Tüketim Eşiği | Çok küçük miktar bile tetikler | Küçük miktarlarda tolere edilebilir |
Gıda Hassasiyeti de Ne?
Gıda hassasiyeti, alerji veya intolerans kadar net sınırları olmayan, daha çok kişinin belirli yiyeceklere verdiği bireysel tepkilerle ilişkilidir. Örneğin gluten içeren bir gıdayı tükettikten sonra halsizlik ve baş ağrısı yaşayan bir kişide gluten hassasiyeti olabilir. Bu durumda çölyak hastalığı ya da klasik bir alerji söz konusu değildir ama yine de rahatsız edici belirtiler vardır.
Schar markası sadece glutensiz ürünler üretmektedir. Güvenle glutensiz ürünleri indirimli olarak buradan alabilirsiniz.
İlişkili Kategoriler: Gluten, Gluten Alerjisi, Gluten İntoleransı, Glutensiz Ürünler
Besin Alerjisi ve Gıda İntoleransı Ortak Belirtileri
Bazı belirtiler hem alerji hem de intolerans durumunda görülebilir:
Ama bazı belirtiler birbirinden çok farklıdır.
Sadece Gıda Alerjisinde Görülebilecek Belirtiler
- Deride döküntü, kurdeşen, kaşıntı
- Yüz, dudak ya da boğazda şişme
- Nefes darlığı, hırıltılı solunum
- Göğüs ağrısı, baygınlık hissi
- Ani tansiyon düşüşü
- Anafilaksi
Sadece Gıda İntoleransına Özgü Belirtiler
- Gaz, şişkinlik
- Mide ekşimesi
- Baş ağrısı
- Sinirlilik, huzursuzluk
En Yaygın Alerjenler Nelerdir?
- Yer fıstığı
- Ağaç yemişleri (ceviz, fındık vb.)
- Süt
- Yumurta
- Buğday
- Soya
- Kabuklu deniz ürünleri (karides, yengeç vb.)
Gıda İntoleransına Örnekler
- Laktoz intoleransı: Süt ürünlerine karşı hassasiyet
- Histamin intoleransı: Fermente yiyecekler, bazı alkollü içkiler
- Fruktoz intoleransı: Meyve şekerine karşı duyarlılık
Ne Zaman Doktora Başvurmalıyım?
- Bir yiyeceği tükettikten sonra nefes almakta zorlanıyorsanız
- Yüzünüzde, dudaklarınızda veya boğazınızda şişme oluyorsa
- Bayılma hissi, göğüs ağrısı yaşıyorsanız
- Her süt veya süt ürünü tükettiğinizde tekrar eden sindirim şikayetleriniz varsa
Bir alerji uzmanına veya gastroenteroloji doktoruna başvurmak iyi bir başlangıç olacaktır. Gerekirse alerji testleri ya da gıda eliminasyon diyeti uygulanabilir.
Günlük Hayatta Nelere Dikkat Etmeli?
Etiket okuyun: Gıda içeriklerini mutlaka kontrol edin.
Dışarda yemek yerken sorun: Garsonlara özel durumunuzu açıkça belirtin.
Besin günlüğü tutun: Ne yediğinizi ve ne hissettiğinizi yazın.
Takviye alırken dikkat edin: Vitaminler ve ilaçlar da alerjen içerebilir.
Besin alerjisi ve gıda intoleransı farklı şeylerdir, ama ikisi de hayat kalitenizi etkileyebilir. Alerji daha ciddi sonuçlara yol açabilirken, intolerans daha çok sindirimle sınırlıdır. Ancak her iki durumda da doğru tanı, bilinçli tüketim ve dikkatli takip büyük önem taşır.
