Anemi, yani halk arasında bilinen adıyla kansızlık, dünyada milyonlarca insanı etkileyen ama çoğu zaman geç fark edilen önemli bir sağlık sorunudur. Özellikle küçük çocuklarda, ergenlik çağındaki kızlarda, hamile ve doğum sonrası kadınlarda çok daha sık görülür.

Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre, 6-59 aylık çocukların %40’ı, hamile kadınların %37’si ve 15-49 yaş aralığındaki kadınların %30’u anemiden etkileniyor. Üstelik 2019 yılında yalnızca anemi nedeniyle 50 milyon sağlıklı yaşam yılı kaybedildi.

Peki ama anemi nedir, nasıl anlaşılır ve nasıl önlenir?

Anemi Nedir?

Kısaca söylemek gerekirse; anemi, kandaki hemoglobin düzeyinin düşüklüğüdür. Hemoglobin, kırmızı kan hücrelerinde bulunan ve oksijeni dokulara taşıyan bir proteindir. Eğer vücutta yeterli hemoglobin yoksa, organlara yeterince oksijen gitmez ve bu da kişide birçok belirtiye neden olur.

Aneminin En Yaygın Nedenleri

Aneminin birçok nedeni olabilir ama en sık görülen neden demir eksikliğidir. Bunun dışında şunlar da kansızlığa yol açabilir.

Yetersiz Beslenme: Vücudun kırmızı kan hücreleri üretebilmesi için demir, folik asit ve B12 vitamini gerekir. Bu maddelerin eksikliği anemi yapar.

Kronik Hastalıklar: Enfeksiyonlar, kanser, böbrek hastalıkları gibi durumlar da kansızlığa sebep olabilir.

Genetik Faktörler: Orak hücreli anemi gibi doğuştan gelen bazı hastalıklar.

Aşırı Adet Kanamaları veya Kan Kaybı: Özellikle kadınlarda sık görülür.

Aneminin Belirtileri

Anemi bazen sessiz ilerleyebilir. Vücut zamanla eksikliği tolere eder ama belirli bir noktadan sonra bazı sinyaller verir. En sık görülen belirtiler;

• Sürekli halsizlik, yorgunluk
• Ciltte solukluk, tırnak altlarının beyazlaması
• Kalp çarpıntısı, çabuk yorulma
• Nefes darlığı, hızlı nefes alma
• Baş dönmesi, ani ayağa kalkınca sersemlik hissi
• Unutkanlık, konsantrasyon güçlüğü
• Saç dökülmesi, ellerin ayakların üşümesi
• Dudak çatlaması, kulak çınlaması
• Bacaklarda ağrı, geceleri huzursuzluk
• Vücutta kolay morarma

Bazı özel belirtiler de var: Örneğin, demir eksikliğine bağlı anemide toprak veya kağıt yeme isteği olabilir. B12 eksikliği olan kişilerde ise ayaklarda uyuşma ve yürümede zorlanma görülebilir.

Anemiden Nasıl Korunabiliriz?

Anemiden korunmanın en etkili yolu bilinçli ve dengeli beslenmektir. Özellikle risk altındaki grupların demir ve vitamin ihtiyacına dikkat etmeleri çok önemlidir. Şimdi önerilerimi paylaşmak istiyorum.

C vitamini, demirin vücutta emilimini artırır. Bu yüzden portakal, limon gibi meyveler sofradan eksik edilmemeli.

Pancar, ıspanak, pazı gibi yeşil yapraklı sebzeler anemiyle mücadelede çok etkilidir.

Çay ve kahve, demir emilimini azaltır. Bu içecekleri ana öğünlerden en az 1-2 saat sonra tüketmekte fayda var.

Kırmızı et, süt, peynir gibi B12 içeren besinler düzenli olarak tüketilmeli. Özellikle vegan ve vejetaryen bireylerde B12 takviyesi gerekebilir.

Kansızlığın Tedavisi Nasıl Yapılır?

Kansızlığın tedavisinde ilk adım, altta yatan nedenin belirlenmesidir. Tedavi, bu nedene göre şekillenir:

• Demir eksikliği varsa, demir takviyesi yapılır.
• Vitamin eksikliklerinde, B12 veya folik asit hapları ya da iğneleri kullanılabilir.
• Kronik hastalıklara bağlı anemilerde, öncelikle o hastalık kontrol altına alınmalıdır.
• Gerekli durumlarda kan transfüzyonu (kan verme) gibi daha yoğun tedaviler uygulanabilir.

Unutmamak gerekir ki sadece anemiye değil, anemiye neden olan temel probleme odaklanmak gerekir. Yoksa sadece kan değerlerini düzeltmek, asıl sorunu çözmeye yetmeyebilir.

Anemi, yaygın ama ihmal edilmemesi gereken bir durumdur. Belirtileri fark ettiğinizde bir sağlık kuruluşuna başvurmanız, yaşam kaliteniz açısından büyük fark yaratabilir. Unutmayın, her yorgunluk sadece yoğunluktan kaynaklanmaz; bazen vücudunuz size içeriden sinyal veriyor olabilir.

Simbians Platformu ile doğru ve güncel sağlık bilgisinin erişilebilir olmasını sağlıyoruz. Tüm içerikler sadece sağlık profesyonelleri ve tıbbi yazarlar tarafından hazırlanmaktadır.

Kaynaklar

WHO(2025). Diabetes https://www.who.int/health-topics/diabetes#tab=tab_3 Son Erişim Tarihi: 28 Ocak 2025.

Sîpan E.(2022). Nexweşiyên Sereke. Sîtav. Ankara.