Bu içerikle obezitenin ne olduğunu, nedenlerini, sağlık üzerindeki etkilerini ve korunma yollarını öğrenerek hem kendiniz hem de sevdikleriniz için daha sağlıklı adımlar atabileceksiniz.

Obezite Neden Bu Kadar Gündemde?

Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre 2022 yılında dünyada her 8 kişiden 1’i obezite ile yaşıyordu. Yetişkin obezitesi 1990’dan bu yana iki kattan fazla, ergenlik çağındaki obezite ise dört katına çıktı.

Türkiye’de ise 2022 verilerine göre obez birey oranı %20,2.

Geçtiğimiz günlerde Sağlık Bakanlığı, fazla kilolu kişilerin tespit edilip ilgili yerlere yönlendirileceğini açıkladı. Sosyal medyada bu konuda mizah yapılsa da, durum aslında oldukça ciddi. Çünkü obezite yalnızca estetik bir konu değil; kalp-damar hastalıklarından solunum sorunlarına kadar pek çok hastalığın öncüsü olabiliyor.

Obezite Nedir?

Vücudumuzun belli bir yağ oranına ihtiyacı var. Erkeklerde bu oran normalde %15-20, kadınlarda ise %20-25 civarında. Erkeklerde bu oran %25’in, kadınlarda ise %30’un üzerine çıktığında obezite söz konusu oluyor.

Teknolojinin gelişmesiyle birlikte daha çok oturur hale geldik, paketli ve işlenmiş gıdalar hayatımıza girdi, doğal hareket alanlarımız daraldı. Sonuç? Obezite her geçen gün artıyor.

Obezite Hangi Sağlık Sorunlarına Yol Açıyor?

Obezite yalnızca fazla kilolu görünmekten ibaret değil; vücudun her sistemini etkileyen ciddi bir sağlık sorunu. Şimdi sizinle en yaygın etkilerini paylaşalım.

• Karaciğer yağlanması ve yüksek kolesterol: Fazla yağ dokusu, karaciğerde birikerek iltihaplanmaya yol açar. Kan lipid değerleri bozulur, damarlar tıkanmaya başlar.

• Akciğer sorunları ve astım: Karın ve göğüs bölgesindeki yağ birikimi akciğerlerin rahat genişlemesini engeller. Nefes darlığı ve uyku apnesi gelişebilir.

• Kalp ve damar hastalıkları: Yüksek tansiyon, kalp krizi ve felç riski belirgin şekilde artar.

• Kas ve eklem ağrıları: Fazla kilo, diz, kalça ve bel eklemlerine aşırı yük bindirir, erken yaşta kireçlenmeye neden olabilir.

• Hormonal dengesizlik: Kadınlarda adet düzensizliği, polikistik over sendromu; erkeklerde testosteron düşüklüğü görülebilir.

• Gebelikte komplikasyonlar: Gebelik şekeri, yüksek tansiyon, zor doğum ve bebekte sağlık sorunları riski artar.

Obezitenin En Yaygın Sebepleri Nelerdir?

Fazla ve Zamansız Yemek

Yatmadan hemen önce yemek yemek, sindirim sistemini yavaşlatır ve yağ depolanmasını hızlandırır. Özellikle geç saatlerde tüketilen hamur işleri, kızartmalar ve tatlılar kilo artışına doğrudan katkı sağlar.

Hareketsizlik

Masa başı işler, toplu taşıma, asansör kullanma alışkanlığı derken günlük adım sayımız giderek düşüyor. Hareketsizlik, alınan kalorinin yakılmasını zorlaştırarak vücutta yağ birikimine yol açar.

Kadınlarda Daha Kolay Kilo Alımı

Hormonal yapı, gebelik süreçleri ve doğum sonrası dönem, kadınların kilo alımını kolaylaştırır. Özellikle çok çocuklu kadınlarda bu durum daha belirgindir.

Sigara ve Alkol Tüketimi

Sigara bırakıldıktan sonra iştah artışı görülebilir, alkol ise yüksek kalori içerir ve karaciğer yağlanmasına yol açar.

Bazı İlaçlar

Kortizon, bazı antidepresanlar, insülin ve hormonal ilaçlar kilo artışına sebep olabilir. Bu nedenle doktor kontrolünde kullanılmalı ve beslenme düzeni buna göre ayarlanmalıdır.

Yaşlanma ile Metabolizmanın Yavaşlaması

Yaş ilerledikçe kas kütlesi azalır ve metabolizma yavaşlar. Gençlikte yaktığınız kaloriyi aynı şekilde yakamazsınız, bu yüzden aynı miktarda yemek kilo aldırır.

Yetersiz Anne Sütü Alımı

Araştırmalar, bebeklik döneminde yeterli anne sütü almayanlarda ilerleyen yaşlarda obezite riskinin daha yüksek olduğunu gösteriyor.

Obeziteden Nasıl Korunabiliriz?

Yağ ve Şeker Tüketimini Azaltın

Kızartma, rafine şekerli tatlılar, beyaz ekmek, işlenmiş et ürünleri… Bunları azaltmak hem kilo kontrolü hem de genel sağlık için önemlidir.

Su İçmeyi İhmal Etmeyin

Günlük su tüketimi, metabolizmanın çalışmasını hızlandırır ve tokluk hissi verir. Çoğu zaman açlık sandığımız şey aslında susuzluktur.

Düzenli Beslenme Alışkanlığı Edinin

Uzun süre aç kalmak, ardından büyük porsiyonlar yemek, vücudu yağ depolamaya yönlendirir. Gün içinde dengeli öğünler planlamak en iyisidir.

Yatmadan Önce Hafif Yiyin

Akşam yemeğini yatmadan en az 3-4 saat önce tüketmek sindirim sisteminizi rahatlatır ve gece yağ depolanmasını azaltır.

Günlük Hareketinizi Artırın

Günde 30 dakika tempolu yürüyüş bile kalp sağlığınızı iyileştirir ve kilo kontrolüne yardımcı olur. Ev işleri, merdiven çıkmak, kısa mesafeleri yürümek gibi basit adımlar da etkilidir.

Çocuklukta Önlem Alın

Çocuk yaşta başlayan obezite, yetişkinlikte kronikleşir. Çocuklara sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazandırmak uzun vadede en güçlü koruma yöntemidir.

Kiloyu Yavaş Yavaş Verin

Hızlı kilo kaybı, kas kaybına ve metabolizmanın bozulmasına yol açar. Haftada 0,5-1 kilo arası kayıp en sağlıklı hedef.

Kilonuzu Takip Edin

Haftada bir tartılmak ve bel çevresini ölçmek, kilo artışını erken fark etmenizi sağlar.

Yaşla Birlikte Porsiyonları Küçültün

Metabolizma yavaşladıkça gençlikteki kadar yemek, kilo alımına sebep olur. Porsiyonları azaltmak bu süreci yavaşlatır.

Obeziteyle Mücadeleye Nereden Başlamalı?

• Öncelikle sağlık kontrolünden geçin.

• Gerçekçi hedefler belirleyin.

• Profesyonel destek alın.

Obezite yalnızca fiziksel görünüşü değil, yaşam süresini ve kalitesini de doğrudan etkiler.

Kaynaklar

WHO(2025). Diabetes https://www.who.int/health-topics/diabetes#tab=tab_3 Son Erişim Tarihi: 28 Ocak 2025.

Sîpan E.(2022). Nexweşiyên Sereke. Sîtav. Ankara.

Simbians Platformu ile doğru ve güncel sağlık bilgisinin erişilebilir olmasını sağlıyoruz. Tüm içerikler sadece sağlık profesyonelleri ve tıbbi yazarlar tarafından hazırlanmaktadır.