Bir terim olarak Menopoz..
Menopoz kelimesi, Yunanca mens (ay) ve pause (durmak) kelimelerinden türetilmiştir. Öyleyse, menopoz bir yaşlılık belirtisi midir?
Aslında menopozun kelime anlamına baktığımız zaman bir yaşlılık belirtisi değil, kadın bedenindeki döngünün durmasıdır. Dünya genelinde eski çağlardan bu yana kadınlarda menopoz döneminin başlamasının ırksal özelliklerle ve çevresel faktörlerle değişmediği kabul edilmekte ve 45-55 yaş olarak bildirilmektedir. Ülkemizde yapılan çalışmalarda, Türk kadınının da menopoz başlangıç yaşının 46-48 arasında bulunduğunu göstermektedir.
Buna karşın Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)’nün yaptığı bir ayrıma göre ise 45-59 yaş aralığı orta yaş, 60-74 yaş aralığı yaşlılık, 75-89 yaş aralığı ileri yaşlılık, 90 ve üzeri ise ihtiyarlık kategorisine alınmıştır. Biyolojik yaşlanma bu kategorilenmeyi zorunlu kılmıştır lakin bu değerlendirmenin kesin ve değişmez olduğu söylemek doğru olmaz. Literatürde dünya genelinde bakıldığında menopoz bir yaşlılık belirtisidir diyemeyiz.
Peki, kadınların menopoz dönemine geçişini neler etkiler?
Genel olarak bilinen en temel faktör genetiktir. Yani bir aileye mensup kadınların ortalama aynı yaşlarda menopoza girdiği görülmektedir. Genital faktörler, psişik faktörler, fiziki ve çevresel faktörler, genel sağlık durumu, sigara kullanımı ve sosyal faktörler de çabasıdır.
Araştırmalara göre düzensiz âdet gören kadınlar, düzenli âdet gören kadınlara kıyasla daha erken menopoza girmektedir. Bunun dışında kadınların doğurganlık durumu, menarş (ilk adet görme) yaşı, hormonal kontraseptif (doğum kontrol hapı) kullanımı, iki seneden uzun süre emzirme gibi faktörlerin menopoz yaşını etkileyebileceği bilinmektedir.
Savaş, göç, deprem gibi toplumsal ve travmatik olaylardan ya da uzun süren hapishane hayatından sonra âdetten ani ve erken kesilmeler ortaya çıkabilmektedir.
Yoğun sigara kullanan kadınlar sigara içmeyen kadınlara oranla ortalama 1,5-2 yıl daha erken menopoza girebilmektedir.
Soğuk iklimlerde yaşayan, sosyokültürel nedenlerden ağır ve zor şartlar altında çalışan kadınlar daha erken menopoza girebilmektedir.
Genetik bozukluklar, ağır metabolik hastalıklar, enfeksiyon hastalıkları, kemoterapi ve radyoterapinin menopoz yaşını etkilediği bildirilmektedir.
Zayıf kadınlarda vücut yağ kitlesinin östrojen üretimindeki rolü nedeniyle menopoz biraz daha erken olabilmektedir.
Farklı ülkelerde yapılan bazı araştırmalarda kırsal ve geleneksel toplumlarda menopoz yaşının 1-1,5 yıl daha erken olduğu gözlenmiştir.
Ek olarak ırk, eğitim durumu, evlilik yaşı, bireyin genel yaşamı, sosyal sınıf, köy ya da şehirde yaşama gibi sosyal faktörlerin menopoz yaşı üzerine etkileri vardır.
Bunca faktöre rağmen şimdi size soruyorum.
Sizce menopoz nedir, bir yaşlılık belirtisi midir yoksa kadın bedeninin son döngüsü müdür?
Menopoz bir son değil, bedeninizin yeni bir döneme başlangıcıdır. Birçok etkeni olabilir ancak etkensiz de olması gerektiği süreçte olması gereken fizyolojik bir durumdur. Menopoz olan her kadın yaşlanmış değil cinsel olgunluk dönemini tamamlamıştır diyebiliriz.
Simbians’ta yer alan diğer hastalıkları keşfedin.
Kaynaklar
Çelik, A. S., & Pasinlioğlu, T. (2013). Klimakterik dönemde yaşanan semptomlar ve hemşirenin rolü. ERÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(1), 50-56.
Kutsal, Y. G. Yaşlanan Dünyanın Yaşlanan İnsanları, H.Ü. Tıp Fakültesi, FTR Anabilim Dalı Öğretim Üyesi H.Ü. Geriatrik Bilimler Araştırma Merkezi-GEBAM Müdürü www.gebam.hacettepe.edu.tr
