Obsesif Kompulsif Bozukluk toplum tarafından kısaltılmış adı ile OKB’nin tam olarak ne olduğunu paylaşmak istiyorum.

Obsesif Kompulsif Bozukluk Nedir?

Obsesyon diye tanımlanan takıntılı düşünceler ve dürtüler oluşturan durum ve olaylar sonucu yineleyici, tekrarlı, zihinsel-fiziksel eylemler oluşturan kompulsiyon davranışlarının yani obsesyonların davranış ve hareketlere yansıması ile ortaya çıkan psikiyatrik bir bozukluktur.

Obsesyonlar kişilerde yaşanan bir travma, kaza veya afet sonucu beyinde farklı şekilde algılanması ve kişilerin ruh yapılarına göre farklı şekillerde konumlandırılması ile oluşabilir. Kişilerin bu dürtüler sonucu oluşan obsesyonları sergilemeleri spontan şekilde ortaya çıkar ve kişi bunu yapmadığında rahatsızlık duyar hale gelebilir.

Temizlik Hastalığı OKB Midir?

Genellikle Obsesif Kompulsif Bozukluk denilince akla, benim de aklıma geldiği gibi temizlik hastalığı gelirdi. Bu da yanlış değilmiş.

Temizlik hastalığı dediğimiz durumda kişilerin duygu durumlarında meydana gelen travmalar sonucu davranışlarda ortaya çıkan tekrarlı ve yineleyici olan silme ve temizleme dürtüleridir. Bu kişilerde oluşan obsesyonlar temizlik yapma, silme, tekrarlı sayarak aynı yerleri silme, yıkama gibi davranışlar oluşturur.

Obsesif Kompulsif Bozukluk dediğimiz bozuklukta kişiler;

• tekrarlı hareketler,
• aynı şeyleri belli bir sayıda yapma,
• ritmik şekilde hep aynı yoldan yürüme,
• aynı yerleri tekrarlı sayılarla silme,
• tereddüt yaşayıp sürekli kontrol etme,
• kendi rutinlerinin dışına çıkamama gibi farklı farklı şekilde kompulsiyonlar kişilerin durumlarına ve yaşanılan olaylara göre şekillenip dereceleri farklı olabilmektedir.

Evet kısaca hatırladığım kadarıyla OKB’den bahsedip açıklamaya çalıştım. Ayrıca bu konuyu hatırlayıp kafamda örnekler canlandıran izlediğim filmden de bahsetmek istiyorum. Benden Bu Kadar adlı filmi izleyip bu konu hakkında daha kalıcı ve değişik örnekleri paylaşmak istiyorum. O zaman şimdi filmden bahsedelim…

Film: Benden Bu Kadar

Film, OKB bozukluğu olan ve ilk başlarda sergilediği tekrarlı hareketler, belirlediği sayıya ulaşana kadar aynı şeyi tekrar etme gibi davranışlarla belli eden bir yazardan bahsediyor.

Yazar bir apartman dairesinde tek başına yaşıyor ve yazarın bahsettiğim gibi tekrarlı, kontrolcü, tereddüt eden hareketleri mevcut. Komşularıyla pek bir iletişimi olmayan, başkalarının evine girmesinden hoşlanmayan, ona dokunulmasını istemeyen tipik değişik komşu tavırlara sahip. Evine girdiğinde sayma takıntısı olarak kapının kilidini beş defa açıp kapatıyor, ışığı ritmik şekilde sayarak açıyor, elini her seferinde açtığı yeni bir sabun ile sıcak suda her beş ovalamada sabunu atıp yenisini açıp yıkamaya devam ediyor. Bu şekilde kompülsif davranışları sergileyen adam dışarı çıktığında değişik parkeli zeminlerde istemsiz spontan şekilde ritimle yürüyor, hep aynı yere aynı masaya oturup aynı şeylerden tüketiyor. Bu davranışlarının farkına varsa da istemsiz şekilde bunları gerçekleştirmeden duramıyor.

Dışarıdan çok huysuz, bencil ve sorunlu biri gibi gözükse de bunları umursamadan yapmak zorundaymış gibi tekrarlı davranışları sergiliyor. Fakat adam hayatında sevecek bir şey bulduğunda, yeni bağlar oluştuğunda daha olumlu düşünerek tekrarlı yaptığı şeyleri o kadar önemsememeye başlıyor. Sevdiği insanlar veya şeyler ile ilgilenirken kompülsif davranışlarını unutup es geçmeyi başarıp unutmaya ve bu dürtüleri baskılamaya başlayan bir adamın hikayesini anlatıyor.

OKB ve İşlevsellik Arasındaki İlişki

İşlevsellik dediğimiz şeyi günlük hayatımızda evde, okulda, işte sergilediğimiz performans, rol ve görevlerimiz yani iş yapma durumumuz olarak açıklayabilirim.

Psikiyatrik bozukluklarda işlevsellik durumu çok önemlidir.

Niye diye sorarsanız, psikiyatrik bozuklukları işlerken eminim çoğumuz ‘Bu belirtiler bende de var. Acaba bende bu hastalıktan mı?’ var diye düşünmüşüzdür. Ben de hep söylerdim. ‘Ben de mi ya’ diye. Fakat bir gün hocamız ‘Bir hastalık veya bozukluk derecesine ulaşması için işlevselliğin bozulmuş olması gerekir’ demişti.

Bozulan işlevsellik ne anlama geliyor?

Örneğin; OKB’den yola çıkalım. Bizim de bazen ritmik şekilde yaptığımız hareketler, sürekli temizlik yaptığımız vakitler olabilir. Önemli olan bunları ne derece de önemseyip sürekli yaptığımız ve en önemlisi rol sorumluluklarımızı aksatıp aksatmamamızdır. Mesela filmde yer alan kompulsiyonlardan çoğu kişinin günlük işlerini ve ihtiyaçlarını aksatmasına neden oluyordu.

Bir hemşire olarak klinik ortamdan da örnek vermek istiyorum. Depresyon yüzünden hastanede yatan bir hastamız vardı. Kendisi anne olduğunu ve bu sıkkın ruh hali, bir şey yapmak istememe, ağlamaklı olma gibi durumlar yüzünden günün çoğu zamanında yataktan çıkmadığını eşine ve çocuğuna yemek hazırlayıp çocuğunun bakımını yapamadığını hatta kendisinin bakımını, ihtiyaçlarını aksattığını belirtmişti. Bu gibi hastalarda işlevsellik dediğimiz durumun bozuk olduğu ve tedavide hastanın altta yatan sorununun çözülmesi işlevselliğinin tekrar kazandırılması esas alınır.

OKB hastalarında da tedavi olarak davranışların asıl sebebi belirlenip psikoterapi yöntemi ile tedavi edilmesi gerekmektedir. Bu tip tekrarlayıcı durumları aşamalı şekilde kontrol edilmeye çalışılarak ortadan kaldırılmaya çalışılır. Örneğin, kişi bir şeyi beş tekrar ile yapıyorsa bunu yavaş yavaş dörde ve içe indirerek azaltmasına en sonda bu durumdan kurtulması sağlanır.

Genel olarak OKB hastalığından var olan belirtilerden ve değişik durumlara örnekler vermeye ve bu durumu bir film üzerinden anlatmaya çalıştım. Umarım faydalı olmuştur.

Son olarak filmden çıkardığım birkaç düşünceyi de paylaşmak istiyorum.

Hayatta yeniliklere açık olup önyargılarımızı kırmak için adım atmayı bilmek gerekiyor. Durumun olumlu veya olumsuz sonuçları elbet olabilir ama denememiz gerekiyor.

Simbians’ta yer alan diğer hastalıkları keşfedin.