Bebek sahibi olmak istiyorsanız fakat önünüzde kısırlık engeli mevcutsa ve tüp bebek konusunda yeterli bilginiz yoksa bu yazımda bebek sahibi olma yöntemlerinden biri olan tüp bebek tedavisini ele alıyorum.

İnfertilite Yani Kısırlık

Çiftlerin bir sene boyunca (haftada üç-dört kez) korunmasız ilişki yaşamalarına rağmen gebelik oluşmaması durumuna ‘’infertilite’’ yani kısırlık denir. İnfertilite dünya genelinde %30 oranında görülmektedir. Sanıldığının aksine nadir görülen bir durum değildir. Bu hastalık hem bireysel hem de çift olarak insanların yaşam kalitesini olumsuz etkilemektedir.

Gebeliğin oluşmaması hem kadın hem de erkekle ilgili olabilir. Bu nedenle çiftin ikisi de araştırmaya alınmaktadır.

Erkeklere sperm testi yapılır ve sperm sayısı, sperm hareketliliği gibi kriterler değerlendirilir.

Kadınlarda ise jinekolojik muayene, ultrasonografi, smear testi (rahim ağzından sürüntü ile örnek alınması), bakteriyolojik incelemeler, hormon testleri, Histerosalfingografi (ilaçlı rahim filmi), kızamıkçık testi ve
kan sayımları yapılır. Ayrıca her iki eşe birden mutlaka HIV ve hepatit testlerinin yapıldığını görebiliriz.

Tüp Bebek Tedavisinde İlçalı ve İlaçsız Tedavi Seçenekleri

 Covid-19 ve İnfertilite (Kısırlık)

Son zamanlarda yapılan araştırmalarda, Covid-19 hastalığı geçirmiş bazı erkek hastaların sperm kalitesinde yüksek oranda düşüş görülmüştür. Bunun sebebi olarak, yüksek ateş ve testislerde görülebilecek iltihaplanma gibi durumlar düşünülmektedir. Tam somut bir bilgiye sahip olunmasa da Covid-19 hastalığının kadın genital organlarında bir probleme yol açtığı gözlenmemiştir.

Tüp Bebek Tedavisi

İnfertilitenin insanlarda görülme sebepleri değişkenlik göstermektedir. Bu sebepler arasında olan kalıtsal hastalıklar için de aileler için tüp bebek, önemli bir tedavi yöntemidir. Ayrıca kanser hastalıklarının tedavilerinde, üreme organlarını etkileyen işlemlerde ortaya çıkabilecek yan etkileri en aza indirmeye yardımcı olan tedavi yöntemidir. Tüp bebek tedavisi kadında ilaç kullanılarak ya da kullanılmayarak başlanabilir.

İlaçsız Tedavi Başlangıcı

İlaçsız tedavilerde tam olarak olgunlaşmamış yumurtalar toplanır ve laboratuvar ortamında olgunlaştırma işlemi yapılır. Tedavi başlangıçlarında çok az hormon kullanımı olabilir. Bu tedavi için en çok kullanılan hasta grupları; tedavide uygulanan ilaçlara karşı ‘’aşırı yumurtlama’’ reaksiyonu oluşturan kadınlar, polikistik over sendromu veya endometriyozis tanısı olan kadınlardır. Ayrıca hormon tedavilerinin kullanımının yan etki oluşturabileceği kanser hastalarında da ilaçsız tüp bebek tedavisi uygulanabilir.

İlaçsız tedavi daha kolaydır, tedavi süresi kısadır ve yan etkileri daha azdır. Hasta daha az klinik ziyareti yapar ve daha az enjeksiyon uygulaması yapılır.

İlaçlı Tedavi Başlangıcı

İlaçlı tüp bebek tedavisine yumurta sayısının kontrollü olarak çoğalmasının hedeflendiği hormon tedavisi ile başlanır. Yeterli sayıda büyüyen yumurta hücresinin olgunlaşması için yumurtlama aşısı uygulanır. Yumurtalar olgunlaştıktan sonra 32. ve 36. saatler arasında ultrasonografi eşliğinde yumurta toplama işlemi yapılır. Toplanan yumurtalar, laboratuvar ortamında döllenme sağlandıktan sonra insan vücudunu taklit eden kuluçkalıklar içinde tutulur.

Yumurta Toplama Sürecinde Bilinmesi Ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Yumurta toplama işlemi ameliyathane koşullarında ve anestezi altında gerçekleştirilir. Operasyon süresi toplanacak yumurta sayısına göre değişkenlik gösterse de ortalama 30-60 dakikadır .
• İşlem öncesinde aç ve susuz olmanınız gerekmektedir. Özellikle bir gece öncesinden yenilen yiyeceklerin gaz yapıcı özellikte olamamasına dikkat edilmelidir.
• Hazırlık aşamasının sorunsuz bir şekilde tamamlanması için 30-60 dakika öncesinde merkezde olunmalıdır.
• Ultrasonda kolaylık sağlanması için işlem öncesi mesanenin boşaltılmasına dikkat edilmelidir.
• Yumurta toplama işlemi öncesinde normalde  cinsel ilişki yaşanmaması gerekliliği yoktur. Ancak tüp bebek tedavisi için yapılan yumurta toplama işleminde aynı gün baba adayından da sperm örneği alınacağı için sperm kalitesinin etkilenmemesi açısında en az üç gün cinsel aktivite yapılmamalıdır.
• İşlem sonrasında enfeksiyon, karın ağrısı, kanama gibi yan etkiler oluşabilir. Hekiminiz bu yan etkilerden en az etkilenmenizi sağlayacaktır.
• Gaz sancısı normal bir yan etkidir.
• Bu işlem sonlandığında en az iki saat gözlem altında tutulacaksınız. Size sulu gıdalar verilip, kanama, bulantı, şiddetli ağrı yaşayıp yaşamadığınız kontrol edilir. Ağır yan etkiler yaşamayıp, idrara çıkabildiğinizde ileri tarihli işlemler hakkında bilgi verilip, ilaçlarınız anlatılıp taburcu edilirsiniz.
• Taburcu edildikten sonra 24 saat araç kullanamazsınız.
• Dinlenme döneminde kahve, çay, acı, ekşi, yağlı, yiyeceklerden kaçının ve bol sıvı içeren çorba gibi ve proteinden zengin beslenmeye özen gösterin.
• Hekiminizin verdiği ilaçların kullanımı aksatmayın.
• Yumurta toplama işlemi sonrası lekelenme şeklinde koyu renkli kanama görülmesi normaldir fakat açık renkli ve çok fazla gelen kanamalarda vakit kaybetmeden hekiminize başvurmalısınız.
• İşlem sonrasında, kasık ağrısı oluşumunu önlemek için cinsel ilişki önerilmemektedir. Özellikle tüp bebek için yapılan yumurta toplama işleminde bir sonraki adım ebriyo transferi olduğu için cinsel ilişkiye girilmemesined dikkat edilmelidir. bu konuda hekiminize danışmalısınız.

Yumurta kalitesi, sağlıklı bir embriyonun oluşması için önemli bir kriterdir.

Tüp Bebek Tedavisinde Başarıyı Etkileyen Faktörler

• Çoğu şeyde olduğu gibi tüp bebek tedavisinde de başarıyı etkileyen birtakım faktörler bulunmaktadır. Kadının yaşı en önemli faktörlerdendir. 35 yaş üstü kadınlarda döllenen yumurtanın rahimde tutunma oranı ve
  yumurta sayısı düşer.
• Kadında sigara kullanımı döllenme yeteneğine sahip yumurta üretiminde azalmaya sebep olur. Anne – baba adayları sigaradan uzak durmalıdır.
• Daha önce gerçekleştirilmiş tedavi sayısı, toplanmış olan yumurta sayısı, infertilite (kısırlık) nedeni, sperm kalitesi gibi faktörler de tedavi başarısını etkilemektedir.

Türkiye’de Tıbbi Yardımla Üreme Tedavisine Erişim Ve Üreme Hakları

Sağlık hakkı bireyin fiziksel, ruhsal, sosyal iyilik halini sürdürmesi için var olan haklardır. Bireyin sağlıklı yaşamının devamı ve sağlığının bozulması durumunda geri kazandırılması için gerekenlerin yapılmasını talep etme hakkını ifade eder. Sağlık sorunları sebebiyle çocuk sahibi olamayan bireylerin, tıbbi gelişmelerle çocuk sahibi olabilme hakkı vardır. Tıbbi yardımla üreme ile ilgili bilmeniz gereken kritik bilgileri aşağıda listelemeye çalıştım.

• Kadınlarda yaş sınırlandırması kalkmıştır. Eskiden 36 yaşından gün almış kadınların yardımcı üreme tedavilerinden yararlanması için izin alması gerekirdi. İnsan haklarına aykırı bir davranış olduğu gerekçesiyle yeni düzenlemede bu durumun önüne geçilmiştir.
• Yalnızca evli çiftler tedaviden yararlanabilir.
• Dondurulmuş embriyoların (döllenmiş yumurtanın bir sonraki aşamasına embriyo denir.) saklama süresindeki sınır kaldırılmıştır. Ayrıca çiftler dondurulmuş embriyolarını farklı merkeze taşıma talebinde bulunabilirler.
• Dondurulmuş embriyo haricinde üreme hücrelerinin dondurulması ve saklanmasına bazı kurallara göre izin verilir.
• Erkeklerde kemoterapi ve radyoterapi gibi üreme hücrelerine zarar verebilecek durumlarda, üreme fonksiyonunun kaybedilmesi ihtimali olan ameliyatlarda ya da çok az sperme sahip olan hastalarda izin
  verilebilir.
• Kadınlarda da kemoterapi ve radyoterapi gibi üreme hücrelerine zarar verebilecek durumlarda, yumurtalıkların alınmasını kapsayan ameliyatlarda izin verilir. Ayrıca henüz doğum yapmamış kadınlarda yumurtanın rahme tutunma oranının düşük olduğunun ve aile öyküsünde erken menopoz olduğunun üç uzman hekimden alınacak rapor ile belgelendirmesi gereklidir.
• Dondurulmuş üreme hücreleri, şartların karşılandığı durumlarda adayın DNA analizi ile saklanabilmektedir. Ama saklanma süresinde sınır vardır.
• Tedavi uygulamaları yalnızca bakanlıkça belirlenen esaslar çerçevesinde, bakanlıkça yetkilendirilmiş hekimler tarafından, ruhsatlandırılmış tedavi merkezlerinde gerçekleştirilebilir.
• Embriyo bağışlanması, satılması, bulundurulması, ithalat ve ihracatı, taşıyıcı annelik ve kişinin bu işlere aracılık etmesi kesinlikle yasaktır.
• Sosyal güvence kapsamında deneme sınırı üç kezdir.
• Uygulamalarda hastaların ödeyeceği katılım payı değişmektedir. İlk denemede %30, ikinci denemede %25, üçüncü denemede %20 oranında katılım payı ödenir.
• Tedaviden sosyal hizmet kapsamında yararlanmak için kadının 23 yaşından büyük, 40 yaşından küçük olma şartı vardır. Ayrıca sosyal hizmet finansmanından yararlanabilmek için evli çiftin son üç yıl içinde tıbbi tedavilerle çocuk sahibi olamaması ancak yardımcı üreme teknikleriyle çocuk sahibi olma şanslarının olması tıbben mümkün görülmelidir. Üç sene bekleme şartı, kadında 40 yaşından önce yumurta fonksiyonlarının
  bozulması ve erkekte sperm sayısının az olduğu durumlarda geçerli değildir.
• Çiftin evlatlık çocuk haricinde  çocuk sahibi olmaması gereklidir. Tek istisna, önceki evliliğinden çocuk sahibi olup yeni evliliğinde çocuk sahibi olamayan çiftler de bu uygulamadan yararlanma hakkına sahiptir.

Tüp bebek süreci biraz zorlu fakat sonuç alındığında “değdi” diyebileceğiniz bir süreçtir. Bu nedenle eşinizle süreci öğrenmeye çalışmanız, süreç içerisinde ise birbirinize anlayış göstermeniz sizi daha mutlu yapar. Anlayış, tüp bebek tedavi sürecinin en önemli olgusudur.

Simbians Spaces alanında daha iyi olmanızı sağlayacak özel içeriklerimize ulaşın.