Makat çatlağı, tıbbi adıyla anal fissür, toplumda oldukça yaygın görülen ve genellikle hastalar için oldukça rahatsız edici olan bir sağlık sorunudur. Özellikle kabızlık problemi yaşayan kişilerde makat çatlağı gelişme riski yüksektir. Sert ve hacimli dışkı nedeniyle makat bölgesinde yırtılma meydana gelir ve bu durum, dışkılama sırasında cam kesiği hissi veren şiddetli bir ağrıya neden olabilir. Bu yazımda makat çatlağının nedenleri, belirtileri ve tedavi yöntemleri hakkında detaylı bilgiler paylaşacağım.
Makat Çatlağının Nedenleri
Makat çatlağının en yaygın nedeni kabızlıktır. Sert dışkının anüsten geçişi sırasında oluşan aşırı zorlanma, bölgedeki hassas dokunun yırtılmasına sebep olabilir. Ancak sadece kabızlık değil, aşağıdaki durumlar da makat çatlağına yol açabilir.
Doğum yapmış olmak
Özellikle normal doğum sırasında anüs bölgesine uygulanan baskı, fissür oluşumuna neden olabilir.
Sürekli ishal olmak
Kronik ishal nedeniyle anal bölge tahriş olabilir ve doku hassasiyetinden dolayı çatlak gelişebilir.
Kronik bağırsak hastalıkları
Crohn hastalığı gibi inflamatuar bağırsak hastalıkları da anal fissür oluşumuna neden olabilir.
Yanlış beslenme alışkanlıkları
Liften fakir bir diyet, sert dışkı oluşumuna sebep olarak kabızlığa ve dolayısıyla fissürlere yol açabilir.
Makat Çatlağının Belirtileri
Makat çatlağı olan kişiler genellikle aşağıdaki semptomları ve belirtileri yaşamaktadırlar.
Büyük abdest yaparken cam kesiği hissi veren ağrı
Bu ağrı, özellikle dışkılama sırasında ve sonrasında şiddetli olabilir.
Kanama
Genellikle dışkılama sırasında tuvalet kağıdında veya dışkının üzerinde parlak kırmızı kan görülmesi tipiktir.
Kaşıntı ve tahriş hissi
Anüs çevresinde tahriş ve anal kaşıntı hissedilebilir.
Makatta kas spazmı
Makat kaslarının istemsiz şekilde kasılması, ağrının daha da artmasına neden olabilir.
Eğer bu belirtiler uzun süre devam ederse, durum kronikleşebilir ve tedavi edilmezse fissür derinleşerek daha ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Akut ve Kronik Anal Fissür
Makat çatlakları genellikle akut ve kronik olmak üzere ikiye ayrılır.
Akut anal fissür: Yeni oluşmuş fissürlerdir. Genellikle medikal (ilaç) tedaviyle iyileşme sağlanabilir.
Kronik anal fissür: Uzun süre devam eden ve kendiliğinden iyileşmeyen fissürlerdir. Bu durumda medikal tedavi genellikle yeterli olmaz ve daha ileri tedavi yöntemleri gerekebilir.
Makat Çatlağının Tedavi Yöntemleri
Makat çatlağının tedavisinde hastanın durumuna göre farklı yöntemler uygulanır.
Medikal (İlaç) Tedavisi
Akut anal fissürlerde genellikle ilaç tedavisi yeterli olur. Bu tedavi sürecinde;
Lifli besinler tüketmek ve bol su içmek dışkının yumuşamasına yardımcı olur.
Kabızlığı önleyici ilaçlar ve dışkı yumuşatıcılar önerilebilir.
Lokal anestezik kremler ve merhemler ağrıyı hafifletebilir.
Nifedipin veya nitrogliserin içeren kremler, makat kaslarının gevşemesine yardımcı olarak iyileşmeyi hızlandırabilir.
Sıcak su oturma banyoları, makat kaslarını gevşeterek ağrının hafiflemesine katkı sağlar.
Botoks Tedavisi
Eğer medikal tedavi yetersiz kalırsa veya fissür kronikleşmişse, anal botoks enjeksiyonu uygulanabilir. Botoks, makat kaslarını geçici olarak gevşeterek fissürün iyileşmesini sağlar. Avantajı, cerrahiye göre daha az invaziv olması ve komplikasyon riskinin düşük olmasıdır. Ancak etkisi geçici olabilir ve bazı hastalarda tekrar edilmesi gerekebilir.
Lateral İnternal Sfinkterotomi (LİS) Ameliyatı
Kronik anal fissürlerde en etkili yöntemlerden biri LİS (Lateral İnternal Sfinkterotomi) ameliyatıdır. Bu cerrahi işlemde, makatın iç kası (internal anal sfinkter) hafifçe kesilerek gevşetilir. Bu sayede kas spazmı azalır ve fissürün iyileşmesi sağlanır. LİS yöntemi, anal fissür tedavisinde altın standart olarak kabul edilir ve başarı oranı oldukça yüksektir. Ancak nadiren de olsa dışkı tutmada hafif problemler gibi yan etkiler görülebilir.
Makat çatlağı, özellikle kabızlık ve sert dışkılama alışkanlıkları nedeniyle sık görülen bir sorundur. Akut vakalarda medikal tedavi ile iyileşme sağlanabilirken, kronikleşen fissürlerde botoks veya cerrahi tedavi gerekebilir. Eğer uzun süredir geçmeyen makat ağrısı ve kanama şikayetiniz varsa, bir doktora başvurarak en uygun tedavi yöntemini belirlemeniz önemlidir.
Sağlıklı ve konforlu bir yaşam için bağırsak sağlığınıza dikkat edin ve lifli gıdalar tüketmeyi ihmal etmeyin!
Uzmana Soru Sor
Makat çatlağı ile ilgili merak ettiklerinizi sorun.
Doç. Dr. Özhan Çetindağ
